سابقه همکاری ایران و چین آنچنان درخشان نیست/ انتظار ما از چین مشارکت در تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا است

به گزارش می‌متالز، بهمن آرمان با بیان این مطلب در ادامه افزود: میزان سرمایه‌گذاری چین برای بخش‌های مهمی همچون صنعت نفت و دیگر صنایع ایران به صورت کلی اشاره شده و مشخص نیست که در کدام بخش از صنعت کشور قرار است این سرمایه‌گذاری انجام شود.

به گفته وی، سابقه همکاری ایران و چین آنچنان درخشان نبوده و مصداق این امر را می‌توان در قراردادی که چند روز گذشته بین عراق با بزرگترین شرکت چینی به نام سینوپک در حوزه نفتی مشترک منصوری که بین ایران و عراق مشترک است، مشاهده کرد.

وی افزود: برای مثال چینی‌ها در حوزه نفتی آزادگان قراردادی با ایران داشتند، اما به دلیل کم کاری، دولت ایران مجبور به لغو قرارداد شد و آن را به پیمانکاران داخلی سپرد، اما بعد از آن مشخص شد چینی‌ها اسناد مربوط به این حوزه مشترک را برداشته و با عراقی‌ها قراردادی به امضا رساندند؛ قرارداد جدید چینی‌ها در حوزه مشترک نفتی منصوری با عراق نمونه دیگری از سرقت اطلاعات مربوط به حوزه نفتی ایران است.

این اقتصاددان و معاون پیشین بورس اوراق بهادار تهران در ادامه سخنانش افزود: در خصوص سایر پروژه‌های به اجرا در آمده توسط چینی‌ها در ایران نیز می‌توان گفت به استثنای خط شماره ۵ ریخته‌گری شرکت فولادمبارکه که تجربه موفقی بود، متاسفانه نمونه موفق دیگری از همکاری با شرکت‌های چینی در ایران وجود ندارد؛ نمونه آشکار این موضوع آزادراه تهران شمال، خروج چینی‌ها از خط راه آهن تندرو تهران- مشهد، تهران- قم، بلندترین سد جهان (سد بختیاری) کارخانه کاغذ خوزستان، تکمیل سد‌های زنجیره رودخانه کارون و... است.

آرمان افزود: البته چین در صنعت فولاد به عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان شناخته شده و در این زمینه بدون شک می‌تواند کمک‌های فراوان به ایران داشته باشد، اما باید دید که در عمل این اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟

به گفته وی، آنچه برای ایران اهمیت دارد این است که چینی‌ها در زمینه ایجاد زیرساخت بسیار قوی هستند. برای مثال در زمینه ساخت آزادراه‌ها، راه آهن بسیار موفق عمل کرده اند. همچنین در حوزه صنایع فلزی نیز عملکرد خوبی داشته اند که یکی از نمونه‌های موفق آن راه اندازی بزرگترین کارخانه تولید آلومینیوم ایران به ظرفیت ۳۰۰هزارتن به نام آلومینیوم جنوب در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان است.

وی افزود: علاوه بر موارد یادشده؛ چین تقریبا تولیدکننده ۵۰درصد فولاد ضد زنگ جهان بوده که ماده اصلی برای تولید این نوع از فولاد کروم است. از طرفی ایران نیز از جمله کشور‌هایی است که روی کمربند ذخایر کروم در جهان قرارگرفته و معادن بزرگی از کروم در استان فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان وجود دارد؛ بنابراین انتظار ما از چین مشارکت در تولید محصولات مرتبط با فولاد و با ارزش افزوده بالا همچون فولاد ضدزنگ، فولاد مخصوص و تولید ریل‌های راه آهن با توان تحمل سرعت‌های بالای ۳۰۰کیلومتر در ساعت است.

به گفته این اقتصاددان، ایران در زمینه زیرساخت، کشور بسیار فقیری است؛ به طوریکه فلات مرکزی ایران هیچگونه ارتباط نه از طریق آزادراه و نه راه آهن به خلیج فارس ندارد. از این روست که شرکت‌های فولادی برای تامین سنگ آهن مورد نیاز خود مجبورند هزینه گزافی برای حمل و نقل پرداخت کنند. برای مثال فولاد خوزستان برای تامین سنگ آهن مورد نیاز خود به دلیل نبود راه آهن و آزادراه مجبور است از فاصله ۲هزارکیلومتری از خراسان جنوبی سنگ آهن خود را تامین کند. به طور طبیعی چینی‌ها در این زمینه می‌توانند کمک زیادی به ایران برسانند؛ بنابراین ایجاد زیرساخت با کمک چین میتواند تا حدود زیادی این مشکل را حل کند.

استخراج بهینه از معادن با کمک تکنولوژی چین

یکی از مواردی که می‌تواند در تفاهمنامه ایران و چین مورد توجه قرار گیرد، حضور چین در بخش معدن ایران و سرمایه گذاری در این زمینه است. معاون پیشین بورس اوراق بهادار تهران در این باره معتقد است چین در حوزه صنعت معدنکاری به ویژه در زمینه بروزرسانی تکنولوژی برداشت از معادن می‌تواند کمک فراوانی به ایران برساند. چراکه بر پایه مطالعات انجام شده از سوی شرکت بزرگ پوسکوی کره‌جنوبی، شیوه برداشت از معادن ایران به دلیل دراختیار نداشتن تکنولوژی پیشرفته بسیار گران تمام می‌شود؛ بنابراین میتوان در این زمینه از متخصصان کشور چین و دانش و فناوری آن‌ها کمک گرفت.

به تازگی اعلام شده که ذخایر قطعی شناسایی شده در کشور به ویژه سنگ آهن تنها تا چند سال آینده میتواند پاسخگوی نیاز صنایع فولادی باشد، آرمان در این باره اظهار کرد: این دست از اطلاعات که درخصوص ذخایر معدنی کشور مطرح می‌شود از نگاه علمی برخوردار نیست و دلیل آن نیز مشخص است.

وی افزود: تمام معادن سنگ آهن، حتی زغال‌سنگ، مس و ... همه آن‌ها مربوط به پیش از انقلاب اسلامی است. در واقع معادنی مانند چادرملو، گلگهر، سنگان، مس سرچشمه، نفیلین سینیت در آذربایجان شرقی، مس سونگون یا معدن سرب و روی مهدی آباد که دومین معدن بزرگ سرب و روی جهان است و معدن سرب وروی انگوران، همه در پیش از انقلاب توسط شرکت‌های معتبر خارجی کشف شده اند و طی ۴۲ سال اخیر هیچ معدن بزرگی کشف نشده است.

به گفته وی، تکنولوژی کشف معادن بسیار پیچیده و مانند نفت بوده که در اختیار شرکت‌هایی خاصی قرار دارد. برای مثال در مورد کشف معادن بزرگ، بجز کشور‌هایی مانند امریکا، کانادا و استرالیا، کشور دیگری اداعای توانمندی برای کشف معادن بزرگ را ندارد. برای مثال، زمانی که حوزه نفتی آزادگان به ژاپنی‌ها واگذار شد، این کشور که دومین قدرت صنعتی و اقتصادی جهان است، اعلام کرد که در حوزه نفت دارای تخصص نیست و از شرکت انگلیسی- هلندی "شِل" دعوت به عمل آمد تا حوزه نفتی آزادگان را توسعه دهد؛ بنابراین حتی اگر شرکت‌های معدنی مانند گلگهر یا چادرملو بخواهند نسبت به کشف معادن بزرگ جدید اقدام کنند دارای دانش و ابزار‌های لازم نیستند.

به گفته وی، طی ۴۲ سالی که از انقلاب می‌گذرد، هیچ معدن بزرگ یا مخزن نفت یا گازی بزرگی کشف و اعلام نشده است؛ بنابراین با توجه به انحصار دانش و تکنولوژی برای کشف معادن بزرگ که چین آن را در اختیار ندارد، میتوان در زمینه استخراج از معادن روی سرمایه گذاری و کمک چین حساب کرد، زیرا این کشور تولیدکننده ماشین آلات معدنی تحت لیسانس شرکت‌های بزرگ خارجی است؛ با این حال آنچه از چینی‌ها بیشتر انتظار می‌رود کمک برای ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی است.

وی افزود: برای مثال اکنون در جهان، سنگ آهن توسط کشتی‌هایی با ظرفیت ۳۰۰تا ۵۰۰هزارتن حمل می‌شوند؛ بنابراین ایران نیز باید اسکله‌هایی با ظرفیت بارگیری این کشتی‌ها داشته باشد؛ این درحالیست که بزرگترین اسکله ما در منطقه ویژه صنعتی و معدنی بندرعباس است که توان پذیرش و پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت ۱۰۰ هزارتن را دارد، بنابراین طبیعی است که واردات سنگ آهن برای ایران گران تمام شود.

به عقیده وی، منطق اقتصادی به واحد‌های تولیدکننده فولاد در مناطق جنوبی، این اجازه را نمی‌دهد که از سنگ آهن داخلی استفاده کنند؛ چراکه هزینه حمل و نقل رقم بسیار بالایی را به خود اختصاص میدهد؛ البته تا پیش از انقلاب نیز برای تامین سنگ آهن مورد نیاز فولاد خوزستان و فولاد بندر عباس (فولادمبارکه فعلی) هیچگونه برنامه‌ای برای استفاده از سنگ داخلی وجود نداشت و قرار بر این بود که سنگ آهن این دو شرکت فولادی از بازار‌های جهانی تامین شود.

آرمان ادامه داد: در زمینه ایجاد و ساخت اسکله با ظرفیت بالایی از بارگیری نیز شاهدیم که برنامه‌ریزی‌هایی در دستور کار شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات قرار دارد که بندری با ظرفیت پهلوگیری کشتی‌هایی با گنجایش ۳۰۰هزارتن ساخته شود، طبیعتا چین دارای بیشترین تخصص در این رابطه بوده و ما هم در حال توسعه بندر اقیانوسی خود در چابهار هستیم؛ بنابراین کمک چین برای ساخت و توسعه بنادر ایران بسیار لازم و ضروری است.

به گفته وی، در شرایط فعلی شبکه ریلی ایران، از توانایی کافی برخوردار نیست و مرکز کشور به خلیج فارس راه ارتباطی ندارد و چینی‌ها که متخصص این کار‌ها بوده و در جهان پیشگام هستند، میتوانند ما را در وصل کردن خلیج فارس به فلات مرکزی یاری رسانند.

این اقتصاد دادن افزود: چین یک واردکننده بزرگ سنگ آهن و قراضه در جهان است و در شرایط فعلی، آهن اسفنجی جایگزینی برای قراضه شناخته شده است، بنابراین این کشور می‌تواند در مناطق جنوبی ایران به سرمایه گذاری برای ایجاد واحد‌های احیای مستقیم اقدام کند و آهن اسفنجی تولید شده را برای مصرف خود به کار گیرند. زیرا ایران بزرگترین ذخایر طبیعی گاز جهان را داراست و برپایه آخرین گزارش سازمان توسعه UNDP وابسته به سازمان ملل متحد تنها مکانی است که در جهان برای افزایش تولید آهن اسفنجی وجود دارد، مناطق جنوبی ایران است.

وی ادامه داد: آنچه که شرکت‌های چینی می‌توانند کمک فراوانی به ایران بکنند حل مشکل مسکن در ایران است. شرکت‌های چینی در زمینه ساخت مسکن‌های ارزان قیمت به ویژه در بلندمرتبه سازی، صنعتی سازی و ارزان سازی دارای تجربه بسیار بالاایی هستند به طوری که اگر اقدام به سرمایه‌گذاری در بخش مسکن ایران کنند و به صورت انبوه سازی در مقیاس‌های ۱۰تا ۲۰هزارواحدی ورود کنند عملا می‌توان اعتراف کرد که ظرف مدت ۲ سال مشکل مسکن ایران با کمک شرکت‌های چینی قابل حل است.

آرمان افزود: بنابراین با توجه به اینکه چین یکی از واردکنندگان عمده قراضه در جهان است و آهن اسفنجی در حال جایگزین شدن این ماده اولیه برای تولید فولاد است، بهترین مکان برای تولید آهن اسفنجی جنوب ایران است که در این مناطق واحد‌های احیای مستقیم ساخته شده و سنگ آهن مورد نیاز آن با کشتی‌های غول پیکر با ظرفیت ۳۰۰تا ۵۰۰هزارتن که هزینه حمل را شدیدا کاهش دهد ایجاد شود.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین