راه‌اندازی ماشین حساب محاسبه ریسک بازار مشتقات

به گزارش می‌متالز، سپیده رستمی‌نیا، رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در یکشنبه‌های فرابورسی ضمن بررسی بازار مشتقات به انواع ابزار‌های این بازار و تفاوت‌های آن با بازار سهام پرداخت.

او به مسائلی، چون ماهیت و ویژگی‌های بازار مشتقه و انواع اوراق این بازار پرداخته و گفت: آپشن‌ها یا اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار در این بازار است. رستمی‌نیا در این برنامه از راه‌اندازی ابزاری جدید برای کمک به محاسبه ریسک خبر داده و گفت که ماشین حساب معامله تئوریک به زودی روی وبسایت فرابورس قرار خواهد گرفت.

اوراق اختیار چیست؟

سپیده رستمی‌نیا رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در توضیح اینکه اوراق اختیار چیست، گفت: اختیار‌ها انواع اوراقی هستند که اختیار معامله یک دارایی را در آینده به سرمایه‌گذار می‌دهند.

رستمی نیا با اشاره به اهرمی بودن ابزار اختیار معامله عنوان کرد: اهرمی بودن یعنی بتوان با پول کمی وارد سرمایه‌گذاری شد، اما با سود یا زیان بیشتری مشارکت در سرمایه‌گذاری امکان پذیر باشد.

او به ریسک‌های اوراق اختیار اشاره کرد و افزود: ریسک این اوراق بسته به هر پوزیشنی متفاوت است، اما کمترین ریسک دارنده اختیار خرید این است اگر به سررسید برسد و آپشن را اعمال نکند، سرمایه از بین می‌رود، اما در بازار سهام چنین ریسکی وجود ندارد و می‌توان سهام را نگه داشت.

ویژگی مهم و جذاب آپشن‌ها

رستمی‌نیا دو طرفه بودن را از ویژگی‌های مهم این بازار دانست و گفت: از جذابیت‌های بازار آپشن و بازار مشتقات این است که می‌توان در زمان افت قیمت با انواع ابزار‌های این بازار، سود شناسایی کرد و این ویژگی بازار مشتقه را متفاوت از بازار سهام می‌کند.

او با اشاره به اینکه در بازار سهام باید یک دارایی فیزیکی در اختیار سرمایه گذار باشد تا امکان فروش آنی فراهم شود، تصریح کرد: در بازار نقد نمی‌توانیم دارایی را که نداریم به فروش برسانیم. اما در آپشن، فروش به مفهوم وجود یک دارایی که در اختیار داریم نیست بلکه قصد داریم وارد یک قرارداد بشویم، به این ترتیب که این قرارداد سررسیدی دارد که باید در زمان مقرر اعمال شود، در این بازار وجه تضمین برای اجرای تعهد در موعد مقرر وجود دارد که این وجه در حساب کارگزاری شارژ می‌شود.

رستمی نیا «آموزش و فرهنگ‌سازی» را موضوع بسیار مهمی برای توسعه بازار مشتقات دانست و گفت: سرمایه‌گذاران در قدم اول باید با ادبیات این بازار آشنا شوند.

خبر‌های مهم

او با اشاره به اینکه به دلیل مسائل فقهی امکان تعریف شاخص در بازار ایران وجود ندارد، گفت:، اما با توجه به ویژگی‌های صندوق‌های ETF که از مهم‌ترین آن‌ها عدم توقف نماد این صندوق‌ها، تنوع سبد‌های صندوق‌های قابل معامله و نقدشوندگی آن‌ها، تصمیم گرفتیم روی ETF‌ها آپشن تعریف کنیم. در همین راستا روی دو ETF کاریس و داریوش آپشن‌ها را باز کردیم و هر دو موفق بوده است.

او با اشاره به اینکه طی معاملات روز شنبه ۱۷ بهمن در فرابورس روی تک سهم جدیدی آپشن منتشر شد، ادامه داد: به زودی ابزار‌های جدید هم در بازار مشتقه منتشر خواهد شد. همچنین طی مصوبه‌ای تمام بازارگردان‌های سهام در بورس و فرابورس می‌توانند روی سهام اختصاصی خود در آپشن‌های آن‌ها هم فعال شوند که اتفاق خوبی برای عمق بخشی به بازار آپشن و افزایش نقدشوندگی بازار است. به این ترتیب بازارگردان‌ها می‌توانند اوراق اختیار فروش تبعی را در سهام اختصاصی خود منتشر کنند.

اثرگذاری بازار مشتقه بر بازار نقدی

رستمی نیا در مورد اثرگذاری بازار مشتقات بر بازار نقد با اشاره به پیشینه این بازار‌ها در بازار‌های جهانی عنوان کرد: حجم معاملات مشتقات در این بازار‌ها به مراتب چندین برابر بازار نقد است. مطالعاتی که در این بازار‌ها انجام شده به جمع‌بندی نهایی نرسیده است که بازار مشتقات روی بازار نقد تاثیر مشخصی داشته باشد.

او در ادامه عنوان کرد: باید این نکته را در نظر گرفت که در این بازار‌ها موارد مشخص سررسیدی وجود ندارد و عمق و نقدشوندگی بازار متفاوت است. با این وجود در برخی پیک‌های قیمتی بازار نقد روی بازار مشتقه و در برخی سررسید‌ها بازار مشتقه پیشرو بوده و روی نقد اثر گذاشته است.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس در مورد رابطه بین بازار مشتقات و بازار نقد در ایران عنوان کرد: در مورد بازار ایران نتایجی که حاصل شده نشان می‌دهد اگر سررسید‌ها را در مقاطع خاصی در نظر بگیریم روی بعضی از سهم‌ها ممکن است بازار نقد تحت تاثیر قرار بگیرد. البته با بیشتر شدن عمق و نقدشوندگی بازار مشتقات باید این مطالعات دوباره مررو شود.

او در خصوص شیوه اثرپذیری بازار‌های نقد و مشتقات در ایران از یکدیگر گفت: ما دو نوع تحویل نقدی و فیزیکی داریم. در تحویل نقدی مطالبه شما به عنوان دارنده اختیار در سررسید، مابه‌تفات قیمت بازار و قیمت اعمال است.

به گفته او در تحویل فیزیکی، اما معامله‌گر می‌خواهد اختیار را به صورت فیزیکی استفاده کند. به این ترتیب اگر اختیار خرید سهم را بخرید یا اختیار فروش سهم را بفروشید و در نتیجه تسویه فیزیکی از طرف فروشنده اعلام شود تسویه باید به صورت فیزیکی انجام شود. در این فرایند اگر تعداد زیادی افراد دارنده موقعیت فروش باشند که باید سهم را بخرند و تحویل بدهند ممکن است در موارد سررسید روی بازار تاثیر بگذارد.

در ادامه این برنامه عزت‌الله طیبی مدیرعامل سبدگردان کاریزما نیز حضور پیدا کرده و برخی چالش‌های مربوط به بازار مشتقات را مطرح کرد.

راه‌اندازی ماشین حساب معاملات قیمت

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در پاسخ به برخی چالش‌های مطرح شده از راه‌اندازی ماشین حساب معامله تئوریک خبر داده و گفت: به زودی این ماشین حساب با استفاده از مدل بلک_شوز روی سایت فرابورس قرار خواهد گرفت. همه افرادی که خواهان داشتن قیمت تئوریک اولیه هستند می‌توانند از این ماشین حساب استفاده کنند.

او در ادامه عنوان کرد: در این ماشین حساب که توسط ۳ اداره آمار، مشتقات و نرم‌افزار فرابورس تهیه شده است، محاسبه نوسانات ضمنی و سایر حروف یونانی برای محاسبه ریسک هم دیده شده است.

او در پایان با ابراز امیدواری از افزایش عمق بازار مشتقات عنوان کرد:، اما یکی از دلایلی که آپشن‌های فروش کمتر معامله شده این است که در مورد آن واهمه بیشتری وجود دارد و باید روی آن فرهنگ‌سازی شود.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)