وضعیت قرمز فرونشست زمین در جنوب غرب تهران / فرونشست ۴۰۹ دشت ایران

به گزارش می‌متالز، ایمان انتظام افزود: اگر تدبیری برای جلوگیری از تداوم روند فرونشست زمین و کنترل میزان برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی در این دشت‌ها انجام نشود در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد تبعات سوء ناشی از فرونشست، شامل ایجاد شکستگی در جاده‌ها، راه‌آهن و ساختمان‌ها، وارد شدن آسیب به تأسیسات زیربنایی و بروز فرو چاله‌های ناگهانی در بسیاری از مناطق ایران خواهیم بود.

وی ادامه داد: مطابق نقشه پهنه‌های فرونشست دشت‌های ایران که در سال ۱۳۹۸ از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تهیه‌شده است، دشت جنوب غرب شهر تهران با نرخ ۲۳ سانتی‌متر در سال در وضعیت فوق قرمز فرونشست قرار دارد. البته فرونشست تهران بدترین شکل فرونشست در کشور نیست و با توجه به نرخ و وسعت، دشت‌های استان‌های اصفهان، فارس، تهران و قزوین دارای بالاترین رتبه‌های فرونشست زمین در ایران هستند.

رئیس گروه آب - زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور عنوان کرد: نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که وقتی سطح سفره‌های آب زیرزمینی پایین می‌آید، روند کاهش تدریجی آب‌های زیرزمینی در تمام نقاط آن آبخوان به شکل یکسان اتفاق می‌افتد، اما فرونشست در لایه‌های ریزدانه رخ می‌دهد و لایه‌های درشت‌دانه تراکم و نشست قابل‌توجهی را نشان نمی‌دهند. همچنین در مناطقی که فرونشست زمین رخ می‌دهد، احتمال وقوع پدیده فروچاله و بروز شکستگی‌ها و ایجاد شکاف در دل زمین به‌عنوان تبعات طبیعی فرونشست بیشتر است.

وی تصریح کرد: گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نشان می‌دهد، دشت‌های واقع در فلات مرکزی ایران شامل استان‌های اصفهان، یزد، کرمان، کرمانشاه، خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، تهران، مرکزی، قزوین، البرز، همدان و فارس بیشترین بیلان منفی را در سفره‌های آب زیرزمینی خود دارند و نرخ فرونشست زمین در این مناطق از سایر نقاط کشور بیشتر است.

نقشه جدید نرخ فرونشست زمین در نقاط مختلف کشور امسال منتشر می‌شود

انتظام درباره تعداد دشت‌های دچار فرونشست زمین در ایران نیز توضیح داد: در کشور ما ۶۰۹ دشت مطالعاتی وجود دارد که از این میان، ۴۰۹ دشت کشور، دشت‌های بحرانی هستند، یعنی در آن دشت‌ها میزان تغذیه آبخوان از مقدار برداشت در طول سال‌های متمادی کمتر بوده و درواقع، فرونشست زمین با نرخ‌های متفاوتی در بیشتر دشت‌های کشور مشاهده می‌شود، اما آهنگ فرونشست زمین در دشت‌هایی که در وضعیت بحرانی قرار دارند، بیشتر است.

رئیس گروه آب - زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به تهیه نقشه فرونشست زمین در دشت‌های مختلف کشور، توضیح داد: اندازه‌گیری فرونشست زمین در دشت‌های مختلف با روش‌های تداخل‌سنجی و با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای در بازه‌های زمانی مختلف انجام می‌شود. آخرین نقشه کشوری درباره نرخ فرونشست زمین در دشت‌های مختلف ایران نیز در سال ۱۳۹۸ تهیه‌شده که در این نقشه میانگین نرخ فرونشست و بیشینه نرخ فرونشست برحسب سانتی‌متر در سال در نقاط گوناگون ایران نشان داده‌شده است.

انتظام اعلام کرد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور هرچند سال یک بار نقشه فرونشست زمین را اصلاح می‌کند و قرار است در سال ۱۴۰۱ نیز نقشه جدیدی از نرخ فرونشست زمین در نقاط مختلف کشور منتشر شود.

رئیس گروه آب زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی کشور در ادامه بروز شکاف و ترک‌خوردگی در ساختمان‌ها، پل‌ها، جاده‌ها و راه‌آهن به همراه ایجاد فروچاله‌های ناگهانی و وقوع شکاف‌های گسترده در دل زمین را از آثار سوء ناشی از فرونشست زمین برشمرد.

وی تصریح کرد:، اما بدترین آسیب فرونشست، متراکم شدن بخش‌های مختلف آبخوان است که به‌صورت مستقیم مشاهده نمی‌شود، اما از دست رفتن قابلیت آبگیری آبخوان را به همراه دارد.

انتظام توضیح داد: وقتی در یک منطقه فرونشست زمین اتفاق می‌افتد، لایه‌های زیرین آبخوان متراکم می‌شود و به‌این‌ترتیب، آبخوان تا حد زیادی قابلیت آبگیری خود را از دست می‌دهد و به این صورت میزان قابلیت ذخیره کردن آب‌های زیرزمینی در آن آبخوان کاهش می‌یابد.

رئیس گروه آب - زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی کشور تصریح کرد: آب‌های زیرزمینی از اهمیت بسیار زیادی در کشور ما برخوردار هستند و نوعی ذخیره استراتژیک به‌حساب می‌آیند، بنابراین وقتی یک دشت به علت فرونشست زمین قابلیت ذخیره‌سازی آب‌های زیرزمینی خود را از دست می‌دهد، این مساله آسیب زیادی را برای منابع آبی آن منطقه به همراه دارد؛ به همین دلیل مسوولان کشور باید توجه ویژه‌ای به مساله فرونشست زمین داشته باشند.

منبع: شاتانیوز