بر دانش فنی و توانمندی شرکت‌های دانش بنیان داخلی تکیه کرده‌ایم/ اکتشاف معادن مغفول مانده است

به گزارش می‌متالز، اکتشاف، مقوله بسیار مهمی است که علی‌رغم اهمیت بالای آن طی سالیان اخیر مهجور واقع شده و این در حالی است که صنایع معدنی کشور به ویژه فولاد جهت تامین ماده اولیه مورد نیاز خود در آینده نزدیک، نیازمند تامین هرچه بیشتر خوراک از معادن هستند. از سوی دیگر، تحریم‌های ظالمانه به سدی بزرگ جهت واردات برخی مواد اولیه و همچنین تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز تبدیل شده و بحران انرژی نیز فعالان معدن و صنایع معدنی را در تنگنای شدید اقتصادی قرار داده است. با این وجود، برخی شرکت‌های داخلی با تکیه بر دانش و تخصص متخصصان داخلی و همچنین مهندسی معکوس و بومی‌سازی، توانسته‌اند گام‌های مثبتی در راستای توسعه هرچه بیشتر بخش معدن و صنایع معدنی کشور بردارند. شرکت کاوند نهان زمین به عنوان زیرمجموعه شرکت‌های معدنی و صنعتی گل‌گهر و چادرملو، یکی از شرکت‌های پیشرو در کشور در این حوزه است که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۱ در سطح ملی و برون‌مرزی آغاز کرده است. هدف از راه‌اندازی این شرکت، اجرای فعالیت‌های مرتبط با صنایع معدنی از جمله اکتشاف، استخراج، تملک و بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری و خرید معادن بوده است. در همین راستا، با علیرضا ضیایی، مدیرعامل شرکت کاوند نهان زمین به گفتگو پرداخته است که متن کامل آن را در ادامه خواهیم خواند:

لطفا توضیحاتی در خصوص زمینه فعالیت شرکت کاوند نهان زمین بفرمایید.

شرکت کاوند نهان زمین با ماموریت فعالیت بین‌المللی در حوزه معدن و صنایع معدنی در سال ۱۳۹۱ تاسیس شده است. این شرکت به عنوان زیرمجموعه شرکت‌های معدنی و صنعتی گل‌گهر و چادرملو، فعالیت خود را در سطح ملی و برون‌مرزی آغاز کرده است. هدف از راه‌اندازی این شرکت، اجرای فعالیت‌های مرتبط با صنایع معدنی از جمله اکتشاف، استخراج، تملک و بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری و خرید معادن است. شرکت کاوند نهان زمین هم‌اکنون دارای سه سایت در داخل کشور و یک سایت در کشور قزاقستان است که از جمله پروژه‌های داخلی می‌توان به تولید آهن اسفنجی و بریکت‌سازی در شهرستان راور استان کرمان، پروژه مشترک فولاد اندیمشک و فاز سوم پروژه آب‌شیرین‌کن بندرعباس اشاره کرد. همچنین در سطح بین‌المللی نیز این شرکت در معدن مس بورلی قزاقستان در حال فعالیت است.

اهمیت بخش معدن و صنایع معدنی کشور را در زمینه توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه‌های مهم و اثرگذار در تولید و تجارت کشور محسوب می‌شود و این بخش در مقام عامل مولد اشتغال پایدار در افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه نقش بسزایی دارد. برای مثال، می‌توان به این مهم اشاره کرد که به منظور کاهش وابستگی به صادرات نفت و گاز و رهایی از اقتصاد تک محصولی، بخش معدن به عنوان صنعت خودکفا (به جای نفت) از نقش موثری در رشد اقتصادی کشور برخوردار است. ضمن اینکه ایران جزو ۱۵ کشوری است که از بیشترین تنوع معدنی برخوردار بوده و مصرف مواد معدنی به خصوص در بخش فلزات به شدت در حال افزایش است؛ به طوری که در حال حاضر مصرف مس به ۱۸ میلیون تن در سال رسیده است و سایر فلزات نیز با رشد چشمگیری در مصرف روبه‌رو هستند. بر همین اساس ضرورت دارد نگاه صادرات‌محور خود را تقویت کنیم و پتانسیل‌های صادرات مواد معدنی با تاکید بر گروه فلزات آهنی و غیر آهنی باید فعال شود. همچنین دولت باید به صنایع کوچک که به عنوان صنایع پایین‌دستی بخش صنایع معدنی فعال هستند، توجه کند. استفاده از فناوری‌های نوین مانند فناوری که شرکت کاوند نهان زمین در راور برای استفاده از ریزگندله به کار گرفته است، ایجاد کارخانه‌های کوچک را اقتصادی و توجیه‌پذیر می‌کند و ضریب اشتغال در صنایع معدنی را افزایش می‌دهد.

ارزیابی شما از چالش‌های بخش معدن در کشور چیست و چه راهکار‌هایی را جهت رفع آن‌ها پیشنهاد می‌کنید؟

همان طور که اشاره شد، تحریم‌های ظالمانه علیه کشور در ابعاد مختلف برای صنایع معدنی، مشکلات فراوانی را ازجمله دسترسی به تجهیزات ایجاد کرده است که هم در خرید آن‌ها از کشور مبدا و هم انتقال آن به داخل کشور، این موانع و مشکلات تاثیر منفی خود را بر جای می‌گذارند. در شرکت کاوند نهان زمین برای خنثی‌سازی اثر تحریم‌ها، بر دانش فنی و توانمندی شرکت‌های دانش بنیان داخلی تکیه کرده‌ایم. هم‌اکنون بیش از ۸۰ درصد از تجهیزات کارخانه لیچینگ مس بورلی قزاقستان، از شرکت‌های ایرانی تامین شده است. طراحی و ساخت تجهیزات و ماشین آلات مرتبط با صنایع معدنی در ایران به وسیله شرکت‌های دانش‌بنیان، توانسته است از بعد کیفیت و کارایی در بسیاری از موارد از نمونه‌های خارجی راندمان بهتری داشته باشد، اما در بخشی از تجهیزات و مواد اولیه که هنوز تامین آن از خارج از کشور صورت می‌گیرد، شرکت‌های معدنی با مشکل اساسی تامین ارز روبه‌رو هستند. در کشور سالانه تا ۲۵۰ میلیون دلار واردات تجهیزات معدنی صورت می‌پذیرد. استهلاک ماشین‌آلات صنایع معدنی به دلیل نوع فعالیت آن‌ها بالا است و برای داشتن بهره‌وری مناسب باید هر پنج سال، ماشین‌آلات نوسازی شوند. در صورت تامین نشدن ارز، همان طور که اکنون شاهد آن هستیم، ماشین‌آلات فرسوده هزینه‌های جانبی تعمیرات و تامین قطعات را به شرکت‌ها تحمیل می‌کنند.

در حال حاضر صنایع معدنی کشور به ویژه فولاد با چه مشکلاتی مواجه هستند و چگونه می‌توان با آن‌ها مقابله کرد؟

موانع و مشکلات صنایع معدنی در داخل کشور اندک نیست، اما اگر بخواهیم به طور کوتاه و مختصر به این مهم بپردازیم، چالش تامین آب و تامین انرژی اعم از برق و گاز، در راس تمام مشکلات قرار دارد. از دیگر مشکلاتی که صنعت فولاد طی سالیان اخیر با آن مواجه بوده است، بهره‌وری پایین در بخش‌هایی از زنجیره تولید فولاد و یا عدم ارتقای تکنولوژی واحد‌های فولادی است. از دیگر چالش‌هایی که در زنجیره فولاد به چشم می‌خورد، قیمت‌گذاری محصولات در این زنجیره است و جهت کنترل بازار و همچنین سود مناسب برای تولیدکنندگان، لازم است که قیمت‌گذاری محصولات به صورت منطقی در بازار صورت پذیرد. از جمله مشکلات دیگر نیز می‌توان به اکتشاف، فعال‌سازی معادن و تامین مواد اولیه اشاره کرد. علی‌رغم اقدامات انجام شده در زمینه اکتشاف معادن، فاصله زیادی با هدف تعیین شده داریم. ذخایر فعلی معادن رو به اتمام بوده و در ذخایر معادن عمقی نیر اقدام موثری صورت نپذیرفته است و با توجه به نیاز تکنولوژی روز و هزینه زیاد، اقتصادی بودن استخراج معادن عمیق نیاز به مطالعه و بررسی دارد. یکی دیگر از مواردی که به عنوان یک چالش در افزایش تولید فولاد کشور مطرح است، عدم استفاده از تکنولوژی‌های روز و زیرساخت‌های قدیمی و فرسوده در تمامی مراحل چرخه تولید از اکتشاف و استخراج تا تولید محصول نهایی است که این معضل، لزوم حرکت به سمت استفاده از فناوری‌های روز دنیا را نشان می‌دهد. عمده‌ترین موانع بر سر راه توسعه زیرساخت‌های تکنولوژیک، تحریم‌ها و انحصار فناوری نزد کشور‌های پیشرفته است.

باتوجه به اینکه این شرکت در زمینه تولید بریکت سرد آهنی فعال است، در زمینه تولید و همچنین تامین مواداولیه با چه معضلاتی دست و پنجه نرم می‌کنید؟

با توجه به نوع تکنولوژی تولید آهن اسفنجی و بریکت سرد، یکی از معضلات حائز اهمیت وجود زغال‌سنگ‌های جوان و کم‌قدمت است که با خصوصیات و مختصات تکنولوژی تولید مغایرت دارد؛ بنابراین باید هماهنگی بین مواد اولیه و تکنولوژی تولید ایجاد کرد که این موضوع بسیار هزینه‌بر است. همچنین در خصوص آجرنسوز نیز که باید از خارج از کشور تامین شود، معضلات فراوانی اعم از تحریم‌ها، عدم تنظیم بازار ارز و ... وجود دارد که اگر بخواهیم این مواد اولیه را از تامین‌کنندگان داخلی تهیه کنیم، با قیمت‌های بیشتری نسبت به نمونه وارداتی (گاهی تا سه برابر) روبه‌رو هستیم.

در خصوص سگر (SiC) نیز چنین می‌توان اشاره کرد که این ماده اولیه موجود در ایران دارای خلوص و دانه بندی استاندارد نیست که خوشبختانه شرکت کاوند نهان زمین خود در تولید این محصول به خودکفایی بسیار بالایی رسیده است.

آیا سرمایه‌گذاری‌های لازم جهت اجرای عملیات‌های مختلف معدنی به ویژه اکتشاف در داخل کشور طی سالیان اخیر صورت پذیرفته است؟

واقعیت امر این است که سرمایه‌گذاری برای اکتشاف معادن در کشور به درستی اتفاق نیفتاده و متاسفانه بحث اکتشاف معادن مغفول مانده است. با وجود بودجه‌های کمی که در اختیار سازمان زمین‌شناسی قرار گرفته است، اکتشافات معادن میسر نیست و باید فعالان بخش خصوصی در این زمینه ورود پیدا کنند تا در نهایت اکتشافات صورت پذیرد. شایان ذکر است که معادن بزرگ ما عمدتا دولتی و شبه‌دولتی هستند و معادن متوسط و کوچک به بخش خصوصی تعلق دارند که این یکی از ایراداتی است که در کشور ما وجود دارد. ما باید تلاش کنیم که با انجام اکتشافات صحیح، معادن بزرگ کشف کنیم که این موضوع نیازمند تعریف برنامه بلندمدت است، زیرا در دنیا اصولا اکتشافات را دولت‌ها انجام می‌دهند و در کشور ما به دلیل نبود بودجه کافی، این موضوع در اولویت‌های دولت‌ها نیست. اکتشافات ما عمدتا سطحی است و این سبب کوچک ماندن معادن ما شده است و اگر توانایی اکتشافات عمیق را داشته باشیم، می‌توانیم به آینده معادن امیدوار شویم. کار در معدن در دنیا آسان نیست و جزو صنایع سخت و زبان‌آور محسوب می‌شود و باید تلاش کنیم با بهره‌گیری از تکنولوژی روز، این دشواری را کاهش دهیم و معادن راه هوشمند‌سازی و مکانیزه کنیم.

نقش دولت و حمایت سازمان‌های ذی ربط در کاهش مشکلات موجود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ایران نزدیک به ۷ درصد از معادن کشف شده جهان را به خود اختصاص داده است و پیش‌بینی می‌شود ذخایر معدنی کشور بالغ بر ۵۷ میلیارد تن باشد، اما این ظرفیت بزرگ بدون توجه و سرمایه‌گذاری دولت در بخش اکتشاف، بلااستفاده باقی خواهد ماند. دولت باید از اکتشاف معادن حمایت کند و همچنین برای بهره‌برداری از معادن تسهیلات لازم را در نظر بگیرد. هم‌اکنون تامین انرژی برق و گاز برای شرکت‌های معدنی به یک پاشنه‌آشیل تبدیل شده و هزینه‌های برق و گاز شرکت‌های معدنی سنگین است. دولت باید برای واردات ماشین‌آلات معدنی تسهیلاتی را در نظر بگیرد. تامین ارز لازم برای واردات ماشین‌آلات، از فرسودگی تجهیزات جلوگیری می‌کند. در سال ۱۴۰۴، ایران به استخراج ۱۸۰ میلیون تن سنگ‌آهن برای تامین نیاز داخلی احتیاج دارد. رسیدن به این رقم صرفا در سایه حمایت دولت در تامین نیاز‌های شرکت‌های معدنی محقق خواهد شد. تامین مالی شرکت‌های معدنی از سوی بانک‌ها به معضلی تبدیل شده است که تنها با تسهیل‌گری و رفع مقررات دست و پاگیر می‌توان آن را رفع کرد.

شرکت کاوند نهان زمین چه اقداماتی را در خصوص ایفای مسوولیت‌های اجتماعی انجام داده است؟

شرکت کاوند نهان زمین در راستای ایفای مسوولیت‌های اجتماعی سهامداران در سال ۱۳۹۴، اقدام به احداث مجتمع فولادی شامل سه خط کوره تونلی، در مجموع با ظرفیت ۱۰۵ هزار تن و یک خط تولید فولاد با ظرفیت ۱۰۰ هزار تن که قابلیت ارتقاء به ۲۰۰ هزار تن را دارد، در شهرستان راور واقع در استان کرمان کرده است. دو خط تولید آهن اسفنجی و لوله‌های اسفنجی هر یک با ظرفیت ۷۰ هزار تن در سال گذشته به بهره‌برداری رسید و پیش‌بینی کرده‌ایم که خط تولید سوم نیز ضمن طراحی و اجرای فوندانسیون، تا پایان سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری برسد. هم‌اکنون کارخانه فولادسازی نیز در حال احداث است و تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید و بدون شک منجر به رونق اشتغال‌زایی در این منطقه خواهد شد.

گویا تولید شمش فولادی نیز در دستور کار این شرکت قرار دارد. لطفا توضیحاتی در این خصوص ارائه بفرمایید.

یکی دیگر از اقدامات شرکت کاوند نهان نهان، احداث واحد ۴۰۰ هزار تنی قوس الکتریکی تولید شمش فولادی به شکل بیلت در شهرستان اندیمشک واقع در استان خوزستان به نام شرکت زاگرس اندیمشک است که ۴۸ درصد سهام آن، متعلق به شرکت کاوند نهان زمین و مابقی سهم آن متعلق به شرکت‌های فولاد خوزستان و فولاد مبارکه است. امیدوار هستیم بتوانیم با احداث واحد‌های جدید، گام‌های مثبت بیشتری را در راستای ایفای مسوولیت‌های اجتماعی شرکت کاوند نهان زمین برداریم.

گفتگو: محمدرضا طارمی

منبع: فلزات آنلاین