سایه بلاتکلیفی بر سر راه‌آهن خواف - هرات

به گزارش می‌متالز، پاییز سال ۹۹ بود که پروژه راه‌آهن خواف-هرات با حضور وبیناری رؤسای جمهور وقت ایران و افغانستان مورد بهره‌برداری قرار گرفت؛ پروژه‌ای که پل ارتباطی جدید و مسیر امنی را برای تجارت بین دو کشور در شرایط تحریم نوید می‌داد.

راه‌آهن خواف-هرات با ۲۲۵ کیلومترطول، دومین پروژه راه‌آهن شرقی ایران پس از راه‌اندازی خط میرجاوه به پاکستان است که بر این اساس قطعات یک و دو به طول ۷۸کیلومتر در خاک ایران (خواف تا ایستگاه شمتیغ) و قطعات ۳ و ۴ این خط آهن به طول ۱۴۷ کیلومتر در خاک افغانستان (از شمتیغ تا روزنک به طول ۶۲ کیلومتر و از روزنک تا شهر هرات به طول ۸۵ کیلومتر) است.

طرف افغانستانی اراده‌ای ندارد!

۲۰ آذر ماه سال ۹۹ و همزمان با مراسم افتتاح رسمی این پروژه بود که نخستین قطار باری این مسیر هم در اقدامی نمادین محموله‌ای را از ایران به افغانستان منتقل کرد و همین قطار روز افتتاحیه، اولین و آخرین قطار باری بود که روی این خط ریلی حرکت کرد و حالا و پس از گذشت حدود دو سال، تکمیل این خط آهن در ایستگاه شمتیغ متوقف مانده و به نظر می‌رسد اراده‌ای برای ادامه این پروژه از سوی طرف افغانستانی وجود ندارد.

راه‌آهن خواف-هرات و مرز جدید گمرکی شمتیغ، یک رویداد کم‌نظیر برای اقتصاد خراسان رضوی است که فعالان اقتصادی سال‌ها انتظار آن را برای گشایش راه جدید در گسترش روابط اقتصادی با کشور‌های آسیای میانه دارند. رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی به مرز دوغارون به عنوان تنها مرز رسمی حال حاضر بین ایران و افغانستان در خراسان رضوی اشاره و عنوان کرد: مشکلات و خطرات فراوانی که بار‌ها حضور طولانی مدت کامیون‌ها را در مرز تهدید می‌کند، چاره‌ای جز ایجاد مرز جدید گمرکی در استان و گشودن راه جدید برای ترانزیت و صادرات کالا باقی نگذاشته است.

اشرف غنی مخالف بود

هادی نبی‌زاده با اشاره به اینکه سه فاز از این پروژه که در تعهد ایران بوده انجام شده؛ اما متأسفانه طرف افغانستانی تاکنون هیچ کاری در فاز مربوط به خود انجام نداده است، اظهار کرد: در زمان دولت پیشین افغانستان، کشور ما راه‌آهن را در قسمت خودش تکمیل‌کرد؛ اما اشرف غنی با تأثیر از کشور‌های دیگر به دلیل اینکه خیلی تمایل به توسعه اقتصادی با ایران نداشت، تلاشی برای تکمیل این خط آهن در افغانستان انجام نمی‌داد. وی با بیان اینکه در حال حاضر طالبان، قدرت را در افغانستان در اختیار دارد و بار‌ها استاندار و مسوولان استانی با آن‌ها مذاکراتی داشته‌اند، افزود: اوضاع شکننده امنیتی در افغانستان و اینکه هنوز طالبان وضعیت و ثبات مشخصی ندارد، سبب شده این مذاکرات به نتیجه نرسد؛ اما بایستی مذاکرات تا راه‌اندازی این خط آهن ادامه داشته باشد.

وی افزود: طالبان هم هرچند در ظاهر مخالفتی با ادامه و تکمیل این خط آهن ندارد؛ اما چندان اشتیاقی هم به دلیل فشار‌های خارجی و البته ثباتی که هنوز ندارد، از خود نشان نمی‌دهد.

افغانستان نخستین بازار صادراتی

رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان درباره اهمیت و آخرین وضعیت تجارت با این کشور همسایه گفت: افغانستان نخستین هدف صادراتی خراسان رضوی است و بیشتر این صادرات توسط بخش خصوصی انجام می‌شود؛ اما تحولات سیاسی در آن کشور طی سال گذشته بر صادرات این بخش اثر گذاشته است. نبی‌زاده به نزدیک بودن راه‌آهن به واحد‌های تولیدی و فراوری سنگ آهن، فاصله کمتر از ۵۰ کیلومتری سنگان خواف تا مرز و لزوم توافق با افغانستان برای انجام مراودات کالایی و اهمیت توسعه تجارت فرامنطقه‌ای برای خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: هرچند تغییر و تحولات سیاسی آن کشور بر تجارت دو کشور تأثیر گذاشته؛ اما باید با تدبیر برای حفظ این ارتباط و توسعه زیرساخت‌های آن تلاش کرد. وی با اشاره به لزوم بازنگری در امر صادرات و ایجاد یک دیپلماسی سیاسی قوی‌تر در خصوص کشور‌های صادراتی هدف عنوان کرد: در حال حاضر تعرفه‌هایی که طالبان برای کالا‌های صادراتی ما بسته، بسیار زیاد است و انگیزه صادرات بین صادرکنندگان کمتر شده است که باید در این زمینه مذاکراتی در راستای تعدیل این تعرفه‌ها انجام شود؛ اقدامی که برای کالا‌های صادراتی پاکستان رخ داده است.

مذاکراتی که بی‌نتیجه بود

وی به سفر مقامات دولتی ایران به افغانستان در سال گذشته برای بررسی چالش‌های موجود بر سر مراودات اقتصادی با این کشور اشاره کرد و افزود: همچنین در نشستی که میان هیئت تجاری افغانستان در تهران با حضور وزیر اقتصاد، صنعت و رئیس اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، توفیقی برای حضور تجار و بازرگانان معتبر ایرانی در این جلسه نداشتیم. این در حالی است که بخش خصوصی در حوزه مبادلات اقتصادی با افغانستان، حرف زیادی برای گفتن دارد.

وی خاطرنشان کرد: با راه‌اندازی این خط آهن، صادرات ما و به خصوص ترانزیت کالایی ما بسیار رشد خواهد کرد؛ چون کالا‌هایی که باید به سمت چابهار و بندرعباس بروند یا از آن طرف به افغانستان وارد شوند، مسیر ارزان‌تر و مناسب‌تری خواهند داشت و رشد و صادرات ترانزیتی بیشتری پیدا خواهیم کرد. رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه خراسان رضوی با اشاره به اهمیت روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه تصریح کرد: افغانستان یک ظرفیت مغتنم برای اقتصاد کشور و به ویژه خراسان رضوی به شمار می‌رود و بخشی از ظرفیت‌هایی که امروز در عرصه تولید و صادرات خراسان رضوی شکل گرفته، در پیوند با تعاملات تجاری و اقتصادی دو کشور است.

حذف برخی کالا‌ها از بازار افغانستان

وی با اشاره به تغییر ذائقه در بازار مصرف افغانستان افزود: بازار افغانستان گرچه از گذشته، مقصد کالا‌های ایرانی بوده؛ اما در سال‌های اخیر، این روند دستخوش تغییر شده و با توجه به نوع ذائقه بازار، رقابت جدی‌تری در این عرصه شکل گرفته است؛ به طوری که در آینده نزدیک شاید برخی کالا‌های ما از بخش تقاضای آن‌ها حذف شود و نیاز به کالا‌هایی باشد که ظرفیت فناوری در آن‌ها به روزرسانی شده باشد.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از کالا‌های مصرفی در افغانستان از ایران و به خصوص خراسان رضوی صادر می‌شود و افغانستان بازار بسیار خوبی برای کشورمان است و نباید بگذاریم این بازار به راحتی از دستمان خارج شود، خاطرنشان کرد: یک کشور همسایه با مرزی طولانی و فرهنگ‌هایی بسیار نزدیک به یکدیگر، هرگونه رشد اقتصادی در افغانستان موجب ثبات اقتصادی در کشور ما هم خواهد شد. نبی‌زاده بر اهمیت برقراری توازن در تراز تجاری با هدف توسعه تعاملات اقتصادی دو کشور تأکید کرد و ادامه داد: یکی از ضرورت‌های مهم در حوزه افغانستان، دریافت نظر و آرای بخش خصوصی در موضوعات مرتبط با این کشور است.

منبع: قدس آنلاین