عقب‏‏‏‌نشینی جنگ از جبهه کامودیتی‏‏‏‌ها

به گزارش می‌متالز، با وجود شوک واردشده به قیمت‌ها در پی حمله روسیه به اوکراین به نظر می‌رسد با گذشت زمان بازار‌های جهانی نیز خود را با این مساله تطبیق داده‌اند و تغییر مسیر صادرات حتی به کاهش بهای بسیاری از زیرگروه‌های کالایی منجر شده است. با این حال میانگین سطح قیمت‌ها همچنان بالاتر از سطح نرخ‌ها در زمان پیش از شیوع ویروس کروناست. همچنین به عقیده تحلیلگران این نهاد، بهای کامودیتی‌ها در ادامه سال میلادی جاری ثبات نسبی را تجربه کرده است؛ اما احتمال رشد جزئی در قیمت‌ها در ۲۰۲۴ وجود دارد.

چرخش قیمت کالایی‌ها

گزارش اخیر بانک‌جهانی حاکی است بهای جهانی کامودیتی‌ها به‌رغم روند صعودی در سال میلادی گذشته، طی ماه‌های اخیر مسیر کاهشی را طی می‌کند. بررسی شاخص قیمت کالایی بانک جهانی نیز حاکی از ۳۲‌درصد کاهش نسبت به رکورد آن در ژوئن ۲۰۲۲ بوده است. درواقع رشد قیمتی کامودیتی‌ها که در نتیجه تهاجم روسیه به اوکراین رخ داد، به دلیل آب‌وهوای مطلوب زمستانی و تغییر مسیر صادرات کالا‌های کلیدی از روسیه و اوکراین تغییر جهت داده و روند کاهشی را طی می‌کند. به عنوان نمونه، بهای گندم و گاز طبیعی که رشدی بی سابقه را در سال میلادی گذشته تجربه کرده بودند، در حال حاضر کمتر از اوج قیمتی خود در ۲۰۲۲ هستند.

شاخص قیمتی گروه انرژی نیز در سه‌ماه ابتدایی ۲۰۲۳ حدود ۲۰‌درصد کمتر از سطح قیمت‌ها در مدت مشابه سال گذشته قرار گرفته است. همچنین بهای گندم که در پی توقف صادرات غلات از اوکراین سقف قیمتی خود را در مه ۲۰۲۲ شکسته بود، در ماه‌های اخیر به سطح قیمت‌های پیش از جنگ بازگشته است. درست است که اکثر گروه‌های کالایی روند کاهشی قیمتی را تجربه می‌کنند؛ اما بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که بهای همه گروه‌های کالایی اصلی (انرژی، فلزات، غلات و...) همچنان بالاتر از میانگین قیمتی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ است.

بازار‌ها زیر ذره بین

در زیرگروه انرژی، بهای نفت برنت حدود ۳۵‌درصد کمتر از اوج قیمتی خود در ژوئن ۲۰۲۲ است. این درحالی است که پس از اعلام سقف قیمتی برای نفت صادراتی روسیه توسط کشور‌های گروه G۷ بهای این کامودیتی افزایشی شد. همچنین در اروپا، هوای زمستانی معتدل، افزایش واردات گاز طبیعی و تلاش برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی به کاهش حدود ۸۰ درصدی قیمت گاز طبیعی نسبت به سقف قیمتی آن در ماه اوت گذشته منجر شده است. افزایش صادرات از سایر کشور‌ها و تغییر مسیر‌های تجاری موجب شد تا بازار گاز طبیعی و زغال‌سنگ با اختلالات ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین سازگار شود. در نتیجه کاهش بهای انرژی در ماه‌های گذشته نیز، قیمت کود‌هایی که از گاز طبیعی و زغال‌سنگ به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند به‌شدت کاهش یافته است.

در بازار مواد غذایی، بهای محصولات کشاورزی در بازه زمانی سه‌ماه پایانی سال ۲۰۲۲ و سه‌ماه اول ۲۰۲۳ تقریبا بدون تغییر مانده و نسبت به اوج قیمتی آوریل گذشته حدود ۱۴‌درصد کاهش قیمت را تجربه کرده است. از مهم‌ترین عوامل افت قیمت می‌توان به قرارداد موسوم به اودسا و آغاز دوباره صادرات اوکراین از طریق کریدور‌های دریای سیاه اشاره کرد. تمدید قرارداد اودسا، برداشت بهتر از انتظار در سایر کشور‌های تولید کننده غلات و افت قیمت انرژی به کاهش قیمت کالا‌های کشاورزی از اوج سال ۲۰۲۲ کمک کرده است. بااین حال بررسی روند نرخ‌ها در این بازار نشان می‌دهد که سطح قیمت مواد غذایی همچنان بالاتر از سطح قیمت مشاهده‌شده در بحران غذایی ۲۰۰۸-۲۰۰۷ بوده است. به گزارش بانک جهانی، تورم سالانه قیمت مواد غذایی در ۱۴۶ کشور طی فوریه ۲۰۲۳ به طور متوسط به ۲۰‌درصد رسیده است که در بالاترین سطح دودهه گذشته قرار می‌گیرد. همچنین از هر ۱۰ کشور دارای درآمد کم و متوسط، ۹ کشور با تورم مواد غذایی بالای ۵‌درصد مواجه‌اند.

بررسی آخرین زیرگروه کالایی‌ها (فلزات و مواد معدنی) نشان می‌دهد که شاخص قیمتی این گروه در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماه پایانی ۲۰۲۲ حدود ۱۰‌درصد افزایش یافته است. در این گروه به دلیل پایان سیاست کرونا صفر در چین افزایش کوتاه‌مدت قیمتی به دلیل رشد انتظارات برای تقاضا مشاهده شد. چین تقریبا نیمی از مصرف جهانی فلزات اساسی را به خود اختصاص می‌دهد. با این حال قیمت‌ها در ماه مارس به دلیل تضعیف تقاضای جهانی، به روند نزولی خود ادامه دادند. شاخص فلزات گرانبها نیز در سه‌ماه اول ۲۰۲۳ حدود ۹‌درصد افزایش را تجربه کرد؛ چرا که کاهش ارزش دلار موجب شد تقاضا برای فلزات ارزشمند، از جمله طلا و نقره، به عنوان دارایی امن افزایش پیدا کند.

چشم انداز کامودیتی‌ها در ادامه ۲۰۲۳

تحلیلگران بانک جهانی معتقدند، پس از افزایش حدود ۵۰ درصدی شاخص قیمتی کالایی‌ها در ۲۰۲۲ پیش‌بینی می‌شود که قیمت کالا‌ها در سال میلادی جاری حدود ۲۱‌درصد کاهش یابد و در سال ۲۰۲۴ از ثبات نسبی برخوردار شود. انتظار می‌رود کاهش قیمت انرژی در سه‌ماه اول ۲۰۲۳ کاهش یافته و در ادامه نیز سطح نرخ‌ها ثابت بماند و در سال میلادی آینده اندکی افزایش پیدا کند؛ چراکه پیش بینی می‌شود بازار در مقابل فشار عرضه افزایشی شود. در نقطه مقابل، کارشناسان این نهاد معتقدند که بهای سایر کامودیتی‌ها طی سال‌جاری حدود ۱۰‌درصد و در سال آینده تقریبا ۳‌درصد کاهش پیدا می‌کند؛ چرا که بررسی بازار‌های جهانی حاکی از آن است که تقاضای واقعی ضعیف‌تر از آنچه در اکتبر گذشته پیش‌بینی شده بود رشد می‌کند.

قیمت گاز طبیعی در اروپا به‌شدت کاهش یافته و انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۳ نیز کاهش حدود ۵۰ درصدی داشته باشد. البته برخی تحلیلگران معتقدند اروپا همچنان برای تضمین عرضه کافی در زمستان آینده با چالش‌هایی مواجه است که از جمله این چالش‌ها می‌توان به افزایش رقابت برای صادرات گاز مایع طبیعی از آسیا اشاره کرد. به‌طور کلی کارشناسان این سازمان پیش‌بینی می‌کنند که بهای کالا‌ها در ماه‌های باقی‌مانده از سال میلادی جاری بدون تغییر بماند. با این حال انتظار می‌رود که میانگین قیمت‌ها همچنان از سطوح قیمتی قبل از همه‌گیری کووید بیشتر باشد؛ مساله‌ای که بر امنیت غذایی به‌خصوص در کشور‌های با درآمد سرانه پایین تاثیر محسوسی می‌گذارد. با این حال کارشناسان این سازمان معتقدند، عواملی همچون رخداد اختلال در زنجیره عرضه انرژی و فلزات، تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک، بهبود قوی‌تر از حد انتظار در بخش صنعتی چین که منجر به رشد تقاضا خواهد شد و رویداد‌های نامطلوب جوی همچنان می‌تواند زمینه‌ساز رشد قیمت‌ها در بازار‌های جهانی باشد. از طرفی رشد ناامید‌کننده جهانی را می‌توان اصلی‌ترین ریسک منفی دانست که می‌تواند سبب کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار جهانی باشد.

منبع: دنیای اقتصاد