هزینه ۲.۳ میلیارد دلاری فولاد مبارکه در راستای تولید سبز/ با افزایش هزینه‌های تولید، فولاد سبز چگونه محقق می‌شود؟

به گزارش می‌متالز، «محمدیاسر طیب‌نیا» در نشستی خبری در حاشیه سمپوزیوم و نمایشگاه فولاد ۱۴۰۳ کیش، عنوان کرد: با توجه به این موضوع که تولید فولاد جزو صنایع آلاینده به شمار می‌رود، از یک‌سو الزام است که فولادسازان در مسیر آن حرکت کنند؛ از سوی دیگر، باید این موضوع را در نظر گرفت که حرکت به سمت تولید سبز هزینه‌زا است.

مدیرعامل فولاد مبارکه در پاسخ به خبرنگار «می‌متالز» که در راستای تامین مالی پروژه‌های خود به ویژه پروژه‌های تولید فولاد سبز، چه اقداماتی انجام داده‌اید، گفت: استراتژی‌هایی که می‌تواند صنعت سبز را محقق کند، منابع مالی است. امروز در دنیا منابع مالی ویژه‌ای را برای طرح‌های مرتبط با صنعت سبز تعریف کرده‌اند. متاسفانه ما در ایران از این روش‌های مالی بهره‌مند نیستیم. این موضوع نیز یکی از مشکلات ماست و امروز شرکت‌ها، طرح‌های توسعه‌ای خود را با منابع داخلی خود به پیش می‌برند. در شرایطی که شرکت‌های بزرگ مانند فولاد مبارکه، بیشترین توزیع سود را هم به واسطه ساختار سهامداری خود که همانا سهام عدالت و تامین اجتماعی است، باید پرداخت کنند. از سویی باید پیشران توسعه کشور نیز باشند و در راستای تبدیل شدن به صنعت سبز، پروژه‌های چند میلیارد دلاری اجرا کنند. این موضوع یک چالش جدی در صنعت ما به شمار می‌رود. در چنین شرایطی این سیاست‌گذار است که باید برنامه داشته باشد، وگرنه در مرحله عمل شاهد اتفاقی در زمینه تولید سبز نخواهیم بود. در این راستا مجموعه‌ای مانند فولاد مبارکه ممکن است با سرعت پیش رفته باشند، اما اگر سیاست‌ها صحیح تعریف نشوند، این امر نمی‌تواند دوام و بقا داشته باشد.

تحقق هزینه‌های فولاد سبز در ایران

طیب‌نیا در ادامه خاطرنشان کرد: در دنیا دولت‌ها به جهت تضمین و حرکت به سمت الزامات محیط‌زیستی و تبدیل شدن به یک صنعت سبز، در حال حرکت هستند. اما در ایران، دولت‌ها باید معافیت‌های مالیاتی یا تشویق‌هایی را برای شرکت‌هایی که به سمت تولید سبز پیش می‌روند، در نظر بگیرند، این در حالی است که فولادسازان در ۶ ماه نخست سال بین ۳ تا ۴ ماه برق ندارند، در نیمه دوم سال نیز به همین مدت با قطعی گاز روبه‌رو هستند؛ فشار‌های جهانی نیز به این صنعت فشار‌هایی وارد می‌کند؛ در چنین شرایطی هزینه‌های تولید و صادرات فولادسازان مرتب در حال افزایش است.

وی در ادامه یادآور شد: در چنین شرایطی، برخی این موضوع را القا می‌کنند که فولادسازان از رانت انرژی برخوردار هستند؛ این در حالی است که از ابتدا مزیت فولادسازی بر مبنای انرژی ارزان تعریف شده بود. با افزایش چند برابری قیمت انرژی این مزیت نیز از صنعت فولاد گرفته می‌شود. در چنین شرایطی فولادساز باید هزینه‌های صنعت سبز را نیز بپذیرد. این سیاست موفق نخواهد بود. باید تسهیل‌گری انجام داد و کاری کرد که شرکت‌ها داوطلبانه به سمت تولید سبز پیش بروند. شرکتی که به خاطر قیمت‌های جهانی، صادرات آن با زیان همراه می‌شود، چگونه می‌تواند در این مسیر گام بردارد.

مدیرعامل فولاد مبارکه ادامه داد: سال گذشته تورم ۴۰ درصدی داشتیم، در حالی که میانگین افزایش قیمت در زنجیره فولاد به ۱۰ درصد نیز نرسیده است. در چنین شرایطی که با افزایش هزینه‌های تولید روبه‌رو هستیم، نباید انتظار داشته باشیم در تولید فولاد سبز اتفاق‌های بزرگی حادث شود.

تولید فولاد سبز نیازمند نهضت فرهنگی مصرف صحیح است

طیب‌نیا در ادامه با اشاره به این موضوع که اگر بخواهیم در زمینه تولید فولاد سبز شاهد اتفاق جدی باشیم، خاطرنشان کرد: باید با سیاست‌گذاری درست وزارت صنعت، معدن و تجارت و حاکمیت، شرکت‌ها را با کاهش هزینه‌ها به سمت تولید فولاد سبز حرکت داد. موضوع دوم آن است که ما به یک نهضت فرهنگی نیاز داریم که از مردم تا مسوولان باید الزامات و مفاهیم آن را درک کنند. برای نمونه آیا مردم به این درک رسیده‌اند که مصرف بالای انرژی در حوزه برق چه پیامد‌هایی برای کشور خواهد داشت. آیا مصرف‌کننده هنگام خرید کالای برقی به قیمت آن توجه دارد یا به میزان مصرف آن؟ فرهنگ ما تاکید روی قیمت است، این در حالی است که موضوع مصرف انرژی به معنای آلایندگی بیشتر و توقف صنعت است. در فرهنگ ما مصرف درست نهادینه نشده است، در حالی که در فرهنگ مسلمانی، مصرف‌گرایی مذموم شمرده شده است؛ با این وجود ایران جزو مصرف‌گراترین ملت‌های جهان به شمار می‌رود.

وی در ادامه با اشاره به این موضوع که امروز در کشور ما بیش از ۲۰ میلیون کولر آبی وجود دارد، بیان کرد: هر کولر آبی یک الکتروموتور دارد که با گرید مصرف بالای انرژی است. سالانه ۱.۲ میلیون کولر آبی جدید نیز وارد بازار می‌شود. به تازگی گرید‌هایی برای تولید در نظر گرفته‌اند، اما برای مصرف‌کننده گرید مصرف کولر مهم نیست. باید توجه داشت که ۳۵ درصد مصرف برق کشور را الکتروموتور‌های مختلف از کولر تا وسایل دیگر به خود اختصاص می‌دهند، در حالی که تفاوت گرید بالا و پایین در این الکتروموتور‌ها حدود ۴ هزار مگاوات است. در این راستا باید بیش از ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داد تا انرژی مورد نیاز را ایجاد کنید. یا در زمینه بخاری گازی، این بخاری‌ها راندمان بین ۴۵ تا ۵۰ درصد دارند، در حالی که راندمان بخاری در دنیا ۹۵ درصد است.

مدیرعامل فولاد مبارکه افزود: میزان مصرف بالای انرژی به صنعت لطمه بالایی می‌زند. در ذهن مردم و سیاست‌گذار این موضوع لحاظ نمی‌شود؛ بنابراین اگر مایل هستیم که به سمت تولید سبز پیش برویم، ابتدا باید فرهنگ مردم تغییر کند. در این زمینه اصحاب رسانه می‌توانند با توجیه مردم و پرسش‌گری از مسوولان، این فرهنگ را ایجاد کنند. در این راستا سیاست‌گذار نیز باید تسهیل‌گری انجام بدهد تا واحدی که به سمت تولید سبز حرکت می‌کند، نسبت به سایر واحد‌ها مزیت پیدا کند. تا زمانی که فرهنگ تولید سبز، به جای مصرف‌گرایی جزو تفکر ما نشود، ما نمی‌توانیم شاهد اتفاق جدی در این حوزه باشیم.

هزینه ۲.۳ میلیارد دلاری در راستای تولید سبز

طیب‌نیا در پاسخ به این پرسش که در فولاد مبارکه چه اقداماتی در راستای تولید فولاد سبز انجام داده‌اید، بیان کرد: شرکت فولاد مبارکه سعی کرده در تمامی حوزه‌ها پیشتاز باشد، از این‌رو داوطلبانه سیاست‌های خود را در راستای تولید فولاد سبز تعریف کرده است. این شرکت امروز ۲.۳ میلیارد دلار برای تولید فولاد سبز هزینه کرده است. در این راستا نخستین فاز نیروگاه خورشیدی ما در مدار قرار گرفت و ۲۰ مگاوات نخست این نیروگاه خورشیدی در شرق اصفهان وارد مدار شد. از این ماه بین ۴۰ تا ۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه به مدار تولید برق کشور اضافه می‌شود. برنامه ما این است که ۱۲۰ مگاوات از ۶۰۰ مگاوات انرژی پاک ما در مدار قرار بگیرد. همچنین روی ۲۰۰ مگاوات انرژی بادی در خراسان رضوی و منطقه خواف مطالعات انجام داده‌ایم. نیروگاه سیکل ترکیبی با کلاس F نیز با راندمان ۶۰ درصد در دست اجرا است. همچنین در کنار پروژه‌های مختلف، ده‌ها پروژه از جمله غبارگیرها آب‌چرخانی مواد و ... را داریم.

جانمایی فولاد تنها منوط به آب نیست

وی درباره جانمایی واحد‌های فولادسازی و تجمع آنها در کنار دریا خاطرنشان کرد: هر چند صنعت فولاد، یک صنعت آب‌بر است، اما الزاما به این معنا نیست که واحد‌های فولادسازی در کنار آب احداث شوند. عوامل متعددی در جانمایی شرکت‌های فولادی نقش دارند؛ برای نمونه جانمایی فولاد مبارکه پیش از انقلاب انجام شده بود و آن روز‌ها بسیاری از مسائل آن را دیده بودند، با توجه به این موضوع که آن زمان رودخانه زاینده‌رود پرآب بود. مدیرعامل فولاد مبارکه با تاکید بر این موضوع که در زمینه مکان‌یابی یک واحد فولادسازی موضوع حمل‌ونقل نیز اهمیت دارد، گفت: عمده محصولات فولاد مبارکه در نیمه شمالی کشور مصرف می‌شود و مواد اولیه این شرکت از اقصی نقاط کشور، از جمله خراسان و سنگان خواف که بزرگ‌ترین تامین‌کننده سنگ‌آهن است، تامین می‌شود، همچنین از استان یزد، زنجان و همدان و ... تغذیه می‌شود. حدود ۲۰ میلیون تن مواد اولیه وارد کارخانه می‌شود، ۸.۵ میلیون تن محصول توزیع می‌شود که عمده این محصول در نیمه شمالی کشور مصرف می‌شود. حال تصور کنید اگر فولاد مبارکه در جنوب بود، حمل این مواد اولیه از سراسر کشور به جنوب و حمل محصول به سراسر ایران، چقدر هزینه‌بر می‌شد. علاوه بر این باید این موضوع را در نظر گرفت که شبکه ریلی کشور به خوبی توسعه پیدا نکرده و هزینه‌های حمل‌ونقل بالاست. طی این سال‌ها بایستی سالانه چند صد کیلومتر به خطوط ریلی کشور اضافه می‌شد که این امر اتفاق نیفتاده است. لوکوموتیو به میزان لازم نداریم و نزدیک به ۵۰ درصد حمل ما با کامیون انجام می‌شود. میانگین هزینه‌های حمل ما از استان‌های هم‌جوار از ۱۰ دلار تا استان‌های دیگر تا ۲۵ دلار متغیر است؛ در حالی که یک شرکت چینی از برزیل و استرالیا با ۵ دلار با کشتی‌های ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تنی سنگ‌آهن را حمل می‌کند. اینجاست که باید دریابیم که تنها موضوع آب نیست، اتفاقا هزینه انتقال آب کمتر از انتقال مواد اولیه یا محصول شرکت است. البته برای توسعه صادرات‌محور بهتر است واحد‌های فولادی در کنار آب قرار بگیرند؛ بنابراین ما توسعه‌های جدید فولاد مبارکه را در کنار آب پیش‌بینی کرده‌ایم. فولاد هرمزگان به همین منظور توسعه‌های آن تعریف شده و در دست اجراست.

طیب‌نیا در ادامه یادآور شد: البته فولاد در کشور ما دیگر نیازمند توسعه کمی در هیچ‌کجا نیست. امروز با ۳۲ میلیون تن تولید و ۲۲ میلیون تن مصرف روبه‌رو هستیم و هم‌اکنون ۵۰ تا ۶۸ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد ایجاد کرده‌ایم. ۴۷ میلیون تن طرح بالای ۲۰ درصد و ۱۴۰ میلیون تن مجوز احداث فولاد داده‌ایم. باید به عقب برگردیم و برخی شرکت‌ها را جمع و برخی مجوز‌ها را ابطال کنیم. توسعه صنعت فولاد باید در راستای ایجاد توازن و تولید محصولات کیفی خودرویی و لوازم خانگی باشد که ما در فولاد مبارکه استراتژی‌های خود را به این سمت هدایت کرده‌ایم.

۲۲۰ پروژه فولاد مبارکه

وی درباره سایر پروژه‌های فولاد مبارکه در زمینه تولید سبز عنوان کرد: صرفا پروژه‌های فولاد مبارکه در راستای انرژی نیست؛ هم‌اکنون بیش از ۲۲۰ پروژه در این شرکت در حال اجراست. بخشی در زمینه انرژی برق است. در زمینه پروژه میدان گازی نیز به مرحله خوبی رسیده و طی هفته‌های آتی امضای قرارداد آن را خواهیم داشت. در حوزه بازچرخانی مواد، پروژه‌های جدی را آغاز کرده‌ا‌یم. ما در سال جاری به طور کامل از بازار قراضه خارج شدیم. در برنامه‌های ما خرید قراضه نداریم، این در حالی است که افزایش مصرف قراضه جزو برنامه‌های ما به شمار می‌رود و قراضه مورد نیاز را بازیافت و از چرخه خودمان تامین می‌کنیم. سایر پروژه‌هایی که در خود زنجیره تولید تعریف کرده‌ایم با کاهش ضایعات همراه شده‌اند و سال گذشته ۲ درصد کاهش تولید ضایعات داشته‌ایم. این سیاست طی دو سال گذشته دنبال شده تا به سمت صنعت سبز حرکت کنیم.

رقبای جهانی را جدی بگیریم

مدیرعامل فولاد مبارکه همچنین درباره رقبای جهانی بیان کرد: صنعت فولاد کشور یکی از صنایع مزیت‌دار در کشور ما به شمار می‌رود و این صنعت طی چند سال گذشته رشد پیاپی بالای ۸ درصد را طی چند دهه گذشته تجربه کرده، این در حالی است که با کشوری به نام چین روبه‌رو هستیم که امسال افزایش ۲۵ میلیون تن صادرات خودش را هدف‌گذاری کرده و قصد دارد از ۹۰ میلیون تن صادرات فولاد به ۱۱۵ میلیون تن صادرات فولاد برسد و رکورد صادرات ۱۰ سال اخیر خود را در این زمینه بشکند. کشور‌های همسایه مانند ترکیه به سرعت به این امر واکنش نشان دادند و تعرفه‌های بالایی بر روی محصولات چینی و هند و رقبای خود گذاشته‌اند. اگر ما نیز روی این مسائل به سرعت واکنش نشان ندهیم، صنعت فولاد در معرض وخیمی قرار خواهد گرفت. سال گذشته واردات ورق سرد در کشور ما ۲.۵ برابر شده بود، این در حالی است که نزدیک به ۵۰ درصد ظرفیت کارخانه‌های نوردی سرد نتوانستند با تمام ظرفیت خود کار کنند. در حوزه ورق‌های پوشش‌دار از جمله گالوانیزه و رنگی نیز بیش از ۴۲ درصد افزایش واردات داشته‌ایم، این در حالی است که به دلیل رقابت‌های جهانی با شرکت‌های چینی و رقبای منطقه حتی قادر به صادرات محصولات پوشش‌دار نیستیم. اگر در حوزه پوشش‌دار و به‌ویژه محصولات تخت وزارت صنعت، معدن و تجارت تعرفه بازدارنده نداشته باشد، بسیاری از توسعه‌های انجام‌شده و در دست انجام، با شکست مواجه می‌شوند. صنعت فولاد در شرایط محدودیت‌های انرژی برق و گاز و افزایش هزینه‌ها، اگر با افزایش واردات و کاهش تقاضا در داخل نیز روبه‌رو شود، دچار اوضاع وخیمی خواهد شد؛ همان اتفاقی که در ۶ ماهه نخست امسال روی داد و با کاهش تولید و صادرات همراه شد.

فولاد مبارکه می‌تواند جایگاه دهم ایران را به هفتم ارتقا دهد

طیب‌نیا با تاکید بر این موضوع که اگر هوشمند عمل کنیم، ارتقای جایگاه دهم فولاد ایران، به جایگاه هفتم دنیا بسیار ساده است، گفت: امروز با آلمان که رتبه هفتم را داراست، تنها یک میلیون تن تفاوت داریم. اگر سیاست‌های درستی اتخاذ شود، من به عنوان مدیرعامل فولاد مبارکه تضمین می‌کنم این یک میلیون تن را جبران خواهیم کرد. اگر در این راستا حمایت و سیاست‌گذاری درستی انجام شود، کشور‌های بالای سر خود را در زمینه تولید فولاد تا رتبه هفتم پشت‌سر خواهیم گذاشت.

امضای قرارداد برای میادین گازی

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که مدیریت فولاد مبارکه برای محدودیت‌های گازی چیست و سرمایه‌گذاری این شرکت برای میادین گازی به کجا رسید، تصریح کرد: ما یک سال و نیم گذشته مطالعات خود را روی میادین گازی آغاز کردیم و مجوز اولیه را روی یک میدان گازی گرفتیم. مطالعات ما نتیجه داده و در مرحله امضای قرارداد هستیم که ظرف چند هفته آینده این قرارداد امضا خواهد شد؛ هر چند این یک پروژه ۳ تا ۵ ساله است، البته در همان سال‌های اولیه امکان استحصال گاز در این میدان وجود دارد.

مدیرعامل فولاد مبارکه افزود: برای وضعیت فعلی و بحران محدودیت‌های گاز، در حال حاضر هیچ جایگزینی نداریم، مگر با افزایش قراضه و ذخیره‌سازی آهن اسفنجی که در توان خود این کار را انجام داده‌ایم تا کم‌ترین چالش به بازار محصولات فولادی وارد شود. سال گذشته این کار با موفقیت انجام شد و ما توانستیم با افزایش تولید و رکورد تولید در ماه‌های دیگر سال، در عمل ظرفیت سالانه خود را حفظ و صادرات مورد نظر را محقق کنیم و صادرکننده اول غیرنفتی در کشور باشیم. امسال نیز تلاش خود را به کار خواهیم گرفت، البته محدودیت‌ها زودتر از قبل آغاز شده که امیدواریم با مدیریت صحیح، کمترین کاهش تولید را داشته باشیم.

اکوسیستم زیست‌بوم فولاد مبارکه

طیب‌نیا همچنین در پاسخ به این پرسش که افق بلندمدت فولاد مبارکه در زمینه فناوری چیست، بیان کرد: یکی از رویکرد‌های اصلی شرکت، توجه به فناوری است. شرکت‌های پیش‌رو چه در صنعت فولاد و چه در صنایع مختلف، تمرکز ویژه‌ای روی تحقیق و توسعه و نوآوری دارند. امروز شرکت‌های بزرگ فولادی دنیا میانگین ۴ درصد از درآمد خود را صرف تحقیق و توسعه می‌کنند. شرکت‌های چینی در جهان اتفاق‌های بزرگی را رقم می‌زنند و با تحقیق و توسعه، بهره‌وری خود را افزایش می‌دهند و به‌روزترین فناوری‌ها را در خدمت خود می‌گیرند. ما اگر این روند را پرشتاب طی نکنیم، عقب خواهیم افتاد؛ البته ما با دنیا فاصله داریم، یک شرکتی مانند فولاد مبارکه با هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در حوزه نوآوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان عدد آن نسبت به درآمدهایش چند دهم درصد است. هر چند بودجه‌گذاری ما برای این منظور ۱.۵ درصد است، اما صرف بودجه‌گذاری نیست و لازم است در این راستا برنامه‌ریزی کرد. ما در حال ایجاد یک اکوسیستم زیست‌بوم برای این موضوع هستیم که امیدواریم این زیست‌بوم فولاد مبارکه را قطب نوآوری کشور کند.

گزارش از علیرضا جعفری نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)