نظام سیاست‌گذاری بخش مسکن محکوم به شکست است

به گزارش می‌متالز، طی سال‌های گذشته، حوزه مسکن در ایران بار‌ها دستخوش تغییرات و تجربیات مختلفی شده است؛ اما واقعیت این است که همچنان با چالش‌های ساختاری، مدیریتی و فناورانه مواجه‌ایم. یکی از نمونه‌های قابل‌ذکر، مدل سه‌جانبه‌ای بود که میان سازنده، بانک و متقاضی تعریف شد و در قالب طرح‌هایی مانند «مسکن مهر» یا «اقدام ملی» به اجرا درآمد. هرچند این الگو در زمان خود گامی مثبت تلقی می‌شد، اما دیگر با نیاز‌های امروز جامعه و تحولات جهانی سازگار نیست.

الگوی سه‌جانبه زمانی طراحی شد که نظام بانکی، دولت و بخش خصوصی می‌توانستند حداقلی از همکاری را حفظ کنند. اما اکنون، در نبود همراهی موثر از سوی بانک‌ها و برخی نهاد‌های دولتی، این ساختار عملاً از کار افتاده است. هنگامی که یکی از اضلاع اصلی این مثلث کنار می‌کشد یا تعهدات خود را به‌درستی اجرا نمی‌کند، نمی‌توان انتظار داشت که طرحی مبتنی بر این مدل، در شرایط پیچیده فعلی کارآمدی داشته باشد.

افزون بر مشکلات ساختاری، ناپایداری در سیاست‌گذاری‌های دولت‌های مختلف نیز به بحران دامن‌زده است. هر دولت با دیدگاه خاص خود وارد میدان می‌شود؛ برخی بر مسکن اجتماعی تأکید دارند و برخی دیگر آن را به بازار واگذار می‌کنند. این تغییرات سلیقه‌ای و نبود یک راهبرد پایدار، نه‌تنها سرمایه‌گذاری را دچار تردید می‌کند، بلکه بدنه اجرایی را نیز به سردرگمی و توقف سوق می‌دهد.

در حالی کشور‌های هم‌سطح یا حتی عقب‌مانده‌تر از ما، سال‌هاست به سمت صنعتی‌سازی کامل و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین حرکت کرده‌اند، ایران هنوز با مفاهیم ناتمام و نیمه‌کاره‌ای از صنعتی‌سازی دست‌وپنجه نرم می‌کند. حتی موفق به اجرای کامل مفاهیم ابتدایی انقلاب صنعتی در حوزه ساخت‌وساز نشدیم، حال آنکه امروز، جهان وارد عصر فراصنعتی و پساصنعتی شده است. اگر این شکاف جبران نشود، با هر روز تأخیر، هزینه عقب‌ماندگی‌مان افزایش خواهد یافت.

پراپ‌تک؛ تحولی ضروری، نه یک انتخاب

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های تغییر مسیر جهانی، رشد سریع فناوری‌های نوین در بازار املاک و مستغلات است. ارزش گردش مالی این بازار در سطح جهانی حدود ۶۳۵ تریلیون دلار برآورد می‌شود که بخش قابل‌توجهی از آن اکنون تحت تأثیر فناوری‌های دیجیتال و نوآورانه است.

فناوری «پراپ‌تک» (PropTech) از جمله مصادیق این دگرگونی فناورانه است. سهم این فناوری از بازار جهانی املاک و مستغلات، از ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ میلادی به ۵۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ میلادی رسیده و طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۲۷ میلادی به ۷۵ میلیارد دلار در سال خواهد رسید.

این تحول صرفاً مربوط به ساخت‌وساز نیست، بلکه تمامی حلقه‌های زنجیره ارزش بازار املاک را در برمی‌گیرد: از طراحی زمین و تأمین مالی گرفته تا بهره‌برداری، هوشمندسازی، مدیریت تأسیسات، فروش، خدمات پس از فروش و حتی نحوه عرضه پروژه‌ها به بازار.

در چنین شرایطی، ادامه مسیر با مدل‌های فرسوده و سیاست‌های متغیر نه‌تنها بازدهی ندارد، بلکه ما را از حرکت جهانی عقب‌تر خواهد انداخت. ورود به عرصه پراپ‌تک دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. چنانچه سیاست‌گذاران، مدیران و بازیگران اصلی حوزه مسکن این ضرورت را جدی نگیرند، همانند دیگر حوزه‌ها، بار دیگر فرصت طلایی برای تحول از دست خواهد رفت.

سعید غفوری، معاون سابق وزیر راه‌وشهرسازی

منبع: خبرگزاری تسنیم