ویژگی‌های متفاوت دامنه نوسان در بورس‌های دنیا و راهکار شرایط فعلی بازار ایران

به گزارش می‌متالز، رضا کیانی درخصوص میزان دامنه نوسان در بورس‌های دنیا به باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرد: معمولا در بورس‌های پیشرفته یک دامنه پویا و یک دامنه ایستا وجود دارد که دامنه پویا از ایستا کوچکتر است. البته بورس‌ها با هم متفاوت هستند و از اسامی متفاوتی استفاده می‌کنند و ویژگی‌های هر بورس ممکن است خاص باشد.

اما کلیتی با ویژگی‌های متفاوت می‌توان در بورس‌های مختلف مشاهده کرد که یک دامنه پویا تعریف می‌کنند که از دامنه ایستا کوچک‌تر است. درون دامنه ایستا قرار دارد و محدودیت هر معامله به معامله بعد را مشخص می‌کند. به عنوان مثال در بورس ایران اگر دامنه مثبت و منفی پنج وجود دارد منع قانونی وجود ندارد و زمانی که یک معامله در دامنه مثبت ۵ انجام شود، معامله بعدی روی منفی برود و یا برعکس.

در بورس‌های پیشرفته برای هر معامله تا معامله بعدی محدوده نوسان قائل هستند. به عنوان مثال، دامنه نوسان در یک بورس مثبت و منفی ۱۰ درصد و ایستا است و دامنه پویای کوچکتری قائل هستند که ممکن است مثبت و منفی دو درصد باشد. زمانی که یک معامله روی قیمت ۱۰۰ واحد انجام می‌شود، اگر در معامله بعدی دامنه پویا ۲ درصد باشد باید در محدوده ۱۰۲ و ۹۸ انجام شود. در حالی که دامنه ایستای همان بورس ممکن است ۱۰ درصد باشد. یعنی کل نوسان برای آن روز از ۹۰ تا ۱۱۰ تومان در نظر گرفته شده است. اما هر معامله تا معامله بعدی اگر آخرین قیمتی که معامله شده ۱۰۰ تومان باشد، می‌تواند ۱۰۲ تا ۹۸ تومان باشد.

این دامنه پویا را در بسیاری از بورس‌ها می‌توان با روش‌های مختلف مشاهده کرد. اصولا بورس‌ها معتقدند جلوی نوسانات شدید و ناگهانی باید گرفته شود. حتی آیسکو توصیه را دارد باید جلوی نوسانات شدید گرفته شود و از تمامی بورس‌ها درخواست شده ساز و کار‌هایی برای کنترل نوسانات شدید داشته باشند.

لزوم وجود دامنه نوسان با شرایط فعلی

اظهار نظر برخی فعالان بازار مبنی بر نبود دامنه نوسان در سایر کشور‌ها با واقعیت تطبیق ندارد. تمامی بورس‌های بررسی‌شده دامنه نوسان دارند. برخی از بورس‌های پیشرفته زمانی که قیمت به سطح دامنه پویا یا ایستا برسد، بازار را برای دقایقی می‌بندند و حراجی برگزار می‌شود. این حراج در محدوده دامنه نوسان انجام می‌شود و قیمت مبنای جدیدی (در محدوده دامنه نوسان پیشین) تعیین می‌کند که می‌تواند دامنه نوسان قبلی را تغییر دهد. البته این امر در تمامی بورس‌ها مشاهده نمی‌شود و در صورت اجرا نیز با محدودیت‌هایی همراه است.

وقتی که دامنه پویا را داشته باشید، حتی نوسان قیمت از یک معامله به معامله بعدی را به نوعی کنترل می‌کنید. اگر نوسان در خارج از دامنه پویا انجام شود، بازار برای دقایقی متوقف می‌شود و به فعالان بازار هشدار داده می‌شود که نوسان شدیدی در آن سهم اتفاق می‌افتد. بازار برای مدتی بسته می‌شود و بعد حراج برگزار می‌شود. در بورس‌هایی که پیشرفته هستند و به بلوغ بالاتری رسیده اند، اجازه می‌دهند تا میزان نوسان تا حدودی بیشتر باشد. بازار‌هایی که کمتر توسعه پیدا کرده اند و به بلوغ کمتری رسیده اند، محدودیت‌های بیشتری دارند.

زمانی که دامنه‌ای را در نظر می‌گیرند، اگر نوسان شاخص از حد مشخصی نوسان بیشتری کند، ممکن است کل بازار را متوقف کنند. البته می‌تواند به زمان نیز بستگی داشته باشد. اگر از نیمه بازار گذشته باشد، تمام معاملات آن روز را متوقف می‌کنند. اگر قبل از نیمه بازار باشد برای مدتی بازار را ممکن است متوقف کنند و یا این متوقف کننده خودکار ممکن است فقط بر روی یک سهم باشد.

تعیین دامنه نوسان برای بخش‌های مختلف بازار یا بر اساس ویژگی‌های سهام می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال در بورس اسپانیا دامنه نوسانی که تعیین می‌شود روی هر سهم متفاوت است بنابراین تفکیک بازار با توجه به ویژگی سهام شرکت‌ها می‌تواند به محدودیت‌های دامنه نوسان متفاوتی برای بخش‌های مختلف بازار بینجامد. بسیاری از بورس‌ها به شرکت‌هایی که نقدشوندگی پایین‌تری دارند اجازه معاملات حراج پیوسته نمی‌دهند. در طول هفته ممکن است چند بار بصورت حراج تک قیمتی معامله داشته باشند.

اکنون دامنه مثبت و منفی ۵ درصد، گره معاملاتی و قواعد معاملاتی برای تمامی بازار یکسان است. در حالی که شرکت‌های حاضر در بورس ایران، ویژگی‌های کاملا متفاوتی از نظر ارزش بازار، نقد شوندگی، سهام شناور آزاد و تعداد سهامدار نسبت به هم دارند. می‌توان بازار را تفکیک کرد و براساس ویژگی‌های مختلفی که بخش‌های مختلف دارند از قواعد معاملاتی متفاوتی برخوردار باشند.

بین دامنه ایستا و پویا باید به محدودیت‌های نرم افزاری توجه کرد. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی بهتر است همچنان از دامنه نوسان حتی از نوع محدود استفاده کرد و همچنان حجم مبنا را نیز داشت تا کمی از شدت هیجان بازار کاسته شود. ابهامات سیاسی و اقتصادی به تدریج برطرف شود و زمانی که بازار به یک ثبات بهتری رسید می‌توان دامنه بازتر و حجم مبنای محدودتر داشت.

منبع: بورس پرس