صنعت آلومینیوم چگونه سر می‌کند؟

به گزارش می‌متالز، آریا صادق نیت حقیقی درباره تعداد کارخانه‌ها و واحد‌های عضو این سندیکا اظهار کرد: سندیکای صنایع آلومینیوم از اوایل انقلاب به نام شورای آلومینیوم تشکیل شد و بعد‌ها تحت پوشش اتاق بازرگانی ایران به شکل سندیکا درآمد و این سندیکا شامل تمام زنجیره آلومینیوم است.

وی ادامه داد: یعنی ما در صنایع دیگر مانند برق، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برق یا در زمینه فولاد، تولید کنندگان مادر، سندیکای تولید کنندگان لوله و پروفیل و تولیدکنندگان ورق داریم، اما در صنعت آلومینیوم کل صنایع آلومینیوم از معدن تا مصرف در حوزه و عضو این سندیکا هستند.

حقیقی افزود: متاسفانه در حوزه معدن ما فقط جاجرود و آلومینا ایران را داریم که قسمتی از مواد اولیه مورد نیاز را تامین می‌کنند و سه تا اسملتر (دیگ) داشتیم که از مواد معدنی، آلومینیوم خالص تولید می‌کردند که از سال گذشته آلومینیوم جنوب هم به آن اضافه شد و درحال حاضر چهار تولید کننده مادر داریم که مواد اولیه کل صنعت را تامین می‌کنند. قبلا بخشی از این مواد از طریق واردات تامین می‌شد؛ بنابراین کلیت این صنعت در حوزه فعالیت سندیکا است.

عضو هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در پاسخ به سوال چرا در حوزه آلومینیوم فقط یک معدن وجود دارد؟ تشریح کرد: متاسفانه سرمایه گذاری مناسبی انجام نشده و در بخش معدن، یک معدن به نام بوکسیت تاش در اطراف شهرستان شاهرود داریم که با مشکلات بین استانی مواجه شده است. درحال حاضر تنها معدن جاجرود است که شرکت آلومینا ایران در آنجا فعالیت می‌کند، اما به طور کلی معدن بوکسیت تاش که در حوالی شهرستان شاهرود قرار دارد هنوز اجازه فعالیت پیدا نکرده است.

در معدن گینه کار خاصی انجام نداده‌ایم

وی با بیان اینکه بیش از ۲۵ سال است که معدن گینه به عنوان یکی از غنی‌ترین معادن بین‌المللی در اجاره ایران قرار دارد، اما متاسفانه سرمایه‌گذاری مناسبی در آنجا انجام نشده است، گفت: این مهلت تمام شده و دوباره تمدید شده است؛ در حالی که امارات و بسیاری از کشور‌های دیگر در حوزه آلومینیوم از ما جلو زده اند و از آنجا برداشت و آلومینیوم تولید می‌کنند، اما متاسفانه ما در این زمینه فعالیت درستی نکرده ایم.

حقیقی ادامه داد: در زمینه سرمایه گذاری، ایمیدرو (سازمان معادن و صنایع معدنی ایران) به عنوان یک سازمان دولتی متولی این کار است و شرکت آلومینا ایران هم وابسته به آن است. یکی از مشکلات معدن گینه این است که آن بخشی که در اجاره ایران قرار دارد به آب‌های آزاد دسترسی ندارد؛ بنابراین یا باید از طریق ریلی و احداث راه آهن مواد را برسانند یا از طریق لوله، آن را سیال کنند و به بندر بیاورند و پس از خشک کردن، آن را از طریق کشتی حمل کنند. به طور کلی این دو طرح وجود دارد که هیچکدام عملی نشده است.

وی با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از آلومینا داخلی بوده و بقیه آن وارداتی است، تصریح کرد: اگر معدن گینه راه اندازی و طرح آلومینا در لامرد اجرایی شود، پس از آن به خوراک نیاز است که باید در معدن گینه سرمایه گذاری شود و با استخراج مواد معدنی، آن را به بندر منتقل کنیم.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران معتقد است ایران به عنوان اولین تولید کننده آلومینیوم در خاورمیانه از سال ۱۳۵۰ به شدت به مواد اولیه نیازمند است و تولید واحد اراک با ورود سالکو به ۷۰۰ هزار تن رسیده است؛ درصورتی که حوزه خلیج فارس و کشور‌های حاشیه مانند امارات، بحرین و قطر هرکدام از ظرفیت‌های میلیون تنی برخوردارند.

وی گفت: ما در خاورمیانه در رتبه آخر قرار داریم و دلیل آن هم این است که سرمایه گذاری مناسبی انجام نشده است. ما ۲۵۰ تا ۲۸۰ هزار تن پودر آلومینا در داخل تولید می‌کنیم که چیزی حدود کمتر از ۲۰ درصد نیاز داخلی است و باقی را وارد می‌کنیم.

حقیقی درباره برنامه توسعه در زمینه آلومینیوم اظهار کرد: برنامه‌ای که در افق ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده بود، تولید ۱.۵ میلیون تن آلومینیوم بود که به صورت خوشبینانه به یک میلیون تن هم نخواهیم رسید. به هر حال آلومینیوم یک فلز استراتژیک و تولید آن برای کشور واجب است.

فلز آلومینیوم دوستدار محیط زیست است

عضو هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران خاطرنشان کرد: در زمان جنگ هم صنایع آلومینیوم در کنار جبهه‌های جنگ فعال بوده است. قایق‌های تندرو، دیش‌های مخابراتی، پل خیبر و امثال آن‌ها همه آلومینیومی بودند و الان هم به خاطر اینکه آلومینیوم مصرف دوگانه در صنایع نظامی دارد، جدا از تحریم‌های کلی، به صورت خاص هم تحریم شده است؛ بنابراین چنین شرایطی نشان می‌دهد که حساسیت وجود دارد و ما باید از حداقل‌ها برخوردار باشیم. علاوه بر موارد ذکر شده، تولید این فلز مسئله زیست محیطی آنچنانی هم ندارد. به عبارتی فلز آلومینیوم دوستدار محیط زیست است، زیرا تا بالای ۹۰ درصد خاصیت بازیابی دارد؛ بنابراین ضایعات و عارضه‌ای برای محیط زیست ندارد.

وی با بیان اینکه همه چیز آلومینیوم قابل استفاده است گفت: در واقع برای تولید ساینده‌ها مانند سمباده‌ها و در صنایع کاشی و سرامیک از اکسید آلومینیوم استفاده می‌شود و به همین دلیل جدا از خود فلز خیلی از صنایع دیگر را پوشش می‌دهد. اساس تولید آلومینیوم در دنیا به خاطر اینکه در تولید آن مصرف انرژی نقش مهمی دارد و به آن برق جامد هم می‌گویند، فراوانی انرژی است.

به گفته حقیقی، در زمینه آلومینیوم فراوانی معدن نداریم و در حال حاضر معدن جاجرود، تاش و سراب را داریم و بقیه، معادنی نیستند که بتوان به صورت جدی روی آن‌ها حساب باز کرد. در معادن تاش و جاجرود فعالیت‌های اکتشافی انجام شده و امکان بهره‌برداری از آن‌ها مهیا است. در رابطه با معدن سوم هم طرح و امکان بهره برداری آن وجود دارد، ولی هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران درباره تعداد اعضای این سندیکا خاطرنشان کرد: سندیکای آلومینیوم تحت نظارت وزارت کار است؛ بنابراین ما سندیکا و تحت پوشش اتاق بازرگانی هستیم.

وی در پاسخ به این سوال که عضویت در این سندیکا چه دستاوردی برای اعضا دارد؟ اظهار کرد: سندیکای آلومینیوم صنایع بالادستی و پایین دستی، لوازم خانگی، ظروف سازان، ورق، فویل، در و پنجره و سیم و کابل را در بر می‌گیرد و ما تلاش می‌کنیم مسائل کلی مرتبط با این صنایع را حل کنیم. به طور مثال در زمینه قیمت، آرامش بازار، تعادل قیمت، جلوگیری از نوسانات شدید قیمت، شوک بازار و میزان عرضه و تقاضا پیگیری‌های لازم را از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) انجام می‌دهیم.

هزینه میلیاردی بیدار کردن کوره‌های منجمد!

حقیقی افزود: قسمت نسوز کوره‌های صنایع مادر یکی از گران قیمت‌ترین قسمت کوره‌هاست و اگر جریان برق قطع شود و این کوره منجمد شود از بین می‌رود. در واقع کوره‌ای که به خواب می‌رود، بیدار کردن آن هم هزینه میلیاردی به همراه دارد و زمان بر هم هست. همانگونه که گفته شد، مشکل صنایع پایین دستی هم مانند سایر صنایع است؛ آن‌ها هم به برق نیاز دارند و اگر برق نداشته باشند نمی‌توانند تولید کنند؛ ضمن اینکه اگر این صنایع مادر از بین بروند، صنایع پایین دست هم به صورت اتوماتیک از بین می‌روند.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران ادامه داد: درحال حاضر واردات و صادرات آلومینیوم به خاطر تحریم‌ها بسیار سخت است و ما باید از طریق واسطه‌ها مواد اولیه را بیاوریم که گرانتر و سخت‌تر است. از سوی دیگر باید از طریق واسطه‌ها محصولات خود را صادر کنیم که از لحاظ قیمتی برای ما مقرون به صرفه نیست. این‌ها مواردی است که سندیکا پیگیری می‌کند و اقداماتی هم که در این زمینه انجام شده، این است که سال گذشته صنایع مادر از قطع برق مستثنی شدند و توانستند به تولید خود ادامه دهند و بقیه صنایع هم تحت رژیم مصرف برق قرار گرفتند که صدماتی هم خوردند، اما به طور کلی توانستیم جلوی صدمه دیدن کل صنعت را بگیریم.

وی درباره قیمت‌ها اظهار کرد: در این زمینه دائما درحال پیگیری هستیم. به هر حال چالش‌هایی بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان در زمینه عرضه و تقاضا وجود دارد که آلومینیوم هم خارج از این موضوع نیست، اما تلاش می‌کنیم تعادل حفظ شود.

عضو هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در پاسخ به وضعیت برق صنایع در تابستان امسال اظهار کرد: صنایع به طور کلی از ۱۶ خرداد ماه دچار قطعی برق شدند و صنایع فولاد و سیمان نیز رژیم و محدودیت‌های خاص خود را دارند؛ به طوریکه مجبورند تعطیلات تابستانی خود را در فاصله زمانی ۱۶ خرداد تا ۱۵ شهریور برقرار کنند و اورهال (تعمیر و نگهداری) خود را در این بازه زمانی انجام دهند؛ چرا که باید مصرف خود را تا ۱۰ درصد کاهش دهند. صنایع پایین دستی البته شامل محدودیت‌های عامه صنعت شده اند که فعلا قطع برق برای ۱۲ ساعت در هفته است و از ۱۶ خرداد در ابتدا دو روز درهفته به مدت ۱۲ ساعت خاموش می‌شدند که خوشبختانه این زمان به یک روز تقلیل پیدا کرد و از ۸ صبح تا ۱۱ شب برق آن‌ها قطع می‌شود.

وی با بیان اینکه میزان کمبود برق در سال گذشته و امسال حدود ۱۵هزار مگاوات بوده است افزود: امسال با تدابیر در نظر گرفته شده و همکاری با نیروگاه‌هایی که در مدار هستند، تولید برق نسبت به سال گذشته پنج درصد بیشتر بوده، در صورتی که مصرف بیش از هفت درصد بوده؛ یعنی در کنار تولید، مصرف برق هم رشد داشته است؛ بنابراین امسال نسبت به سال گذشته به دلیل اینکه رشد مصرف از تولید بیشتر بوده، دو درصد هم عقب‌تر هستیم؛ بنابراین با حدود ۱۵ هزار مگاوات کمبود برق مواجه هستیم. این مسئله هم فقط مربوط به سال گذشته و آینده نیست؛ در واقع در جریان یک سیر عدم سرمایه گذاری برای تولید برق ایجاد شده و به این زودی‌ها هم برطرف نمی‌شود. به عبارتی شما نمی‌توانید نیروگاهی احداث کنید تا این کمبود را جبران کند، زیرا نیروگاه به سوخت نیاز دارد. کمبود برق نیروگاه‌ها در زمستان ناشی از کمبود گاز است، پس ابتدا باید در توسعه فاز‌های پارس جنوبی سرمایه گذاری شود تا سوخت مورد نیاز تأمین و بعد به موازات آن نیروگاه احداث شود.

حقیقی همچنین خاطرنشان کرد: تولید ۱۰ هزار مگاوات برق از انرژی‌های تجدید پذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی از جمله مواردی بود که در برنامه دیده شده بود، اما متأسفانه آن هم شاید در حد بیش ۱۰ درصد محقق نشده که اگر مورد توجه قرار می‌گرفت بحث‌های محیط زیستی و کمبود رخ نمی‌داد و از نعمت آفتاب که در ایران حدود ۳۵۰ روز است، بهره مند می‌شدیم. درحال حاضر چنین اتفاقاتی صنعت را تهدید و مشکلات جدی ایجاد می‌کند.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران درباره مشوق‌های درنظر گرفته شده در زمینه قطعی برق صنایع نیز توضیح داد: سال‌های قبل که به این صورت کمبود برق وجود نداشت، مشوق‌هایی در نظر گرفته می‌شد که صنایع در ایام پیک مصرف برق (تابستان) تعطیلات تابستانی خود، تعمیرات و شیفت شب را قرار دهند و در ازای کاهش مصرف، مشوق‌های ریالی دریافت می‌کردند. چنین اقداماتی شاید می‌توانست هزینه‌های اضافی را تا حدودی کاهش دهد، اما بیشتر مشوق‌ها از جنس تعامل بود و منفعتی برای صنعت نداشت.

وی معتقد است برخی از کارخانه‌ها به صورت دو یا سه شیفت کار می‌کنند، بنابراین اگر بخواهند شیفت روز را به شب منتقل کنند باید هزینه‌هایی متقبل شوند. در واقع شب کاری از ضرایب اضافه‌ای برخوردار است که می‌توان به کاهش بهره وری و افزایش ضریب حوادث اشاره کرد.

حقیقی تأکید کرد: درحال حاضر دولت هم براساس قانون موظف است برق مورد نیاز صنایع را فراهم کند که در صورت بروز مشکل در تأمین آن، در مرحله اول باید با اطلاع قبلی خاموشی اعمال کند و ثانیا ضرر و زیان‌ها را جبران کند. مشکل این است که در کشور قوانین فراوانی داریم، اما یا اجرا نمی‌شوند یا به صورت بد اجرا می‌شوند.

عضو هیأت مدیره سندیکای آلومینیوم ایران با تأکید بر اینکه باید همیشه اولویت به تولید داده شود، گفت: وقتی مقام معظم رهبری طی سال‌های متمادی بیان می‌کنند که اولویت با تولید است، بنابراین چنین امری خطی مشی حمایت از تولید را مشخص می‌کند. همچنین نقش حمایت در شرایط جنگ اقتصادی بسیار پر رنگ می‌شود، ولی در عمل مشاهده می‌کنیم که چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. درحال حاضر هزینه گاز برای منازل مسکونی یا مراکز تجاری تغییری نکرده، اما برای صنعت بین ۱۰ تا ۲۶ برابر افزایش یافته است. چنین مسئله‌ای به این معنا است که یارانه به مصرف کننده داده می‌شود نه تولید کننده؛ بنابراین زمانی که با کمبود برق روبه رو می‌شوند، برق صنایع (بخش مولد) را قطع می‌کنند، اما لامپ برق بخش‌های مصرف کننده را روشن نگه می‌دارند تا نارضایتی عمومی نداشته باشد.

وی ادامه داد: برای اینکه نارضایتی وجود نداشه باشد باید امکانات را فراهم کرد و در صورت کمبود امکانات باید اولویت‌گذاری کرد. متأسفم که در اولویت گذاری کردن به این نتیجه می‌رسیم که رضایت خانه از رضایت محل کار بیشتر است. در جلسات برگزار شده اعلام کرده ام اگر کوره‌ای خاموش شود سفره‌ای برچیده می‌شود، اما اگر کولر خانه‌ای خاموش شود راه‌های گوناگونی برای استفاده و بهره مندی از آن وجود دارد.

قیمت برق واقعی نیست

او با تأکید بر اینکه قیمت برق واقعی نیست گفت: لوازم خانگی عمدتا تایمر‌هایی دارند که متأسفانه در ایران از آن استفاده نمی‌شود. در خارج از ایران قیمت یک ماشین ظرف شویی بر اساس دسی بل صدایی که تولید می‌کند، تعیین می‌شود، چون قرار است در هنگام شب و زمان آرامش خانواده‌ها از آن استفاده شود نه در طول روز و علت آن هم گرانی برق است؛ کاربرد تایمر آن هم به همین دلیل است. این در حالی است که در ایرانی هیچ کسی درباره نحوه استفاده از تایمر لباس‌شویی اطلاعی ندارد، چون برق ارزان است.

حقیقی تصریح کرد: اگر مشاهده می‌شود که بخش غیردولتی در جایی سرمایه‌گذاری کرده و نیروگاه ساخته، به این دلیل است که دولت برق آن بخش را به مبلغ ۸۰۰ تومان خریداری می‌کند و به بخش خانگی ۱۲۰ تومان می‌فروشد. البته چنین اقدامی هم در حال حاضر کم شده، چون دولت ۳۰ هزار میلیارد تومان به تولیدکنندگان برق بدهکار است. همه این مسائل نتیجه سوء مدیریت است؛ بنابراین باید اقدامی انجام داد که منفعت شخصی درمنفعت جمعی باشد و تحقق چنین امری امکان پذیر و شدنی است.

صادرات آلومینیوم یعنی صادرات انرژی!

عضو هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران درباره وضعیت صادرات این فلز اظهار کرد: صادرات آلومینیوم جزو آن حوزه‌هایی است که باید بسیار به آن رسیدگی شود. وقتی ما بابت برق یارانه می‌دهیم و آلومینیوم نیز مصرف برق قابل ملاحظه‌ای دارد، بنابراین وقتی آلومینیوم را صادر می‌کنیم، در واقع انرژی را صادر کرده‌ایم.

وی افزود: خوب است به جای اینکه برق را صادر کنیم، آن را به یک کالای دارای ارزش افزوده بیشتر و با اشتغال بیشتر تبدیل و سپس آن را صادر کنیم. در همه جای دنیا هم به همین صورت است؛ یعنی اگر مشاهده می‌کنید که در کانادا آلومینیوم تولید می‌شود، علت آن وجود انرژی برق آبی زیاد است. همچنین در آمریکا انرژی برق آبی زیادی وجود دارد. علاوه بر موارد ذکر شده، آلومینیوم در حوزه خلیج فارس هم به دلیل وجود انرژی بسیار رشد کرده است؛ بنابراین این فلز به دنبال انرژی توسعه پیدا کرده است. به تازگی در حوزه خلیج فارس به این نتیجه رسیده اند به جای اینکه آلومینیوم بفروشند، محصولات آن را بفروشند که سبب ایجاد اشتغال هم می‌شود.

حقیقی گفت: درحال حاضر صادرات مواد اولیه به محصول می‌چربد که این یک ایراد است. مشکلی که وجود دارد این است که ما در تحریم قرار داریم و تبادل پولمان بسیار سخت و گران است؛ بنابراین ساده‌ترین راه که لزوما بهترین هم نیست تهاتر کردن است؛ یعنی آلومنیوم خالص بدهیم و آلومینا دریافت کنیم. درحال حاضر یک مقدار آلومینا وارد و درمقابل آلومینیوم صادر می‌شود.

وی معافیت از مالیات و ارائه جایزه صادراتی را از دیگر مشوق‌های در نظر گرفته شده برای صادرات اعلام کرد و گفت: در کشور‌های درحال توسعه و توسعه یافته برای تشویق تولید و صادرات محصول نهایی، ایجاد اشتغال و ارزش افزوده جایزه و برای خام فروشی جریمه در نظر گرفته می‌شود. آن‌ها به صادرکنندگان خود می‌گویند اگر می‌خواهید مواد خام صادر کنید باید جریمه پرداخت کنید. در آنجا کالای میانی نه جریمه دارد و نه جایزه، اما محصول نهایی جایزه دارد. در واقع بین منفی ۱۵ تا مثبت ۱۵ درصد فاصله وجود دارد؛ یعنی بین خام فروشی تا محصول نهایی مزیت قرار داده اند و برای منفعت خود به دنبال آن می‌روند و به همین دلیل مواد خام را نمی‌فروشند، اما ما چنین اقدامی انجام نمی‌دهیم. یکی از صادرکنندگان نمونه‌ای که مدال بر گردن آن انداخته می‌شود صادرکننده مواد خام است.

مصرف آلومینیوم نشان‌دهنده میزان رشد اقتصادی یک کشور

حقیقی درباره میزان رشد مصرف آلومینیوم در حوزه‌های گوناگون نیز اظهار کرد: سرانه مصرف این فلز در دنیا حدود هشت کیلوگرم برای هر نفر بوده که این رقم در ایران حدود ۵.۱ کیلوگرم برای هر نفر است و نشان دهنده پایین بودن سرانه مصرف ایران است.

وی با بیان اینکه میزان مصرف آلومینیوم نشان دهنده میزان رشد اقتصادی یک کشور است خاطر نشان کرد: درست اجرا نشدن مشوق‌ها و ارزانتر بودن صادرات از قیمت داخلی، از دیگر مسائل مورد توجه است. آلومینیومی که از ایران به ترکیه صادر می‌شود ارزانتر از آلومینیومی است که به دست تولیدکننده ایرانی می‌رسد و این فاجعه است.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین