ارزیابی از تصمیم دولت در مورد مس «سونگون»

به گزارش می‌متالز، این موارد شامل:

۱- ایران در کمربند جهانی مس، معروف به کمربند آلپ - هیمالیا قرار گرفته است، بر این اساس و با توجه به نحوه قرارگیری کشور روی این کمربند، پنج محدوده اساسی برای وقوع کانسار‌های مس قابل تصور است: آذربایجان، طارم، انارک، عباس‌آباد و کرمان. ذخایر معادن مس فعال کشور حدود ۲ میلیاردتن است. این میزان حدود ۵ درصد از ذخایر مس جهان است که خود نشان از وجود مزیت نسبی در ذخایر مس کشور به شمار می‌رود.

۲- طی سال‌های اخیر موضوع تفکیک و استقلال مجتمع مس سونگون از شرکت ملی مس بار‌ها مطرح شده است. خط تولید این مجتمع شامل استخراج کانسنگ از معدن و تولید کنسانتره مس و مولیبدن از واحد‌های تغلیظ است. این دغدغه که اغلب از سوی مقامات محلی بیان می‌شود، بیشتر به دلیل رسیدن به دو هدف است:

۱) تکمیل زنجیره ارزش افزوده صنعت مس در استان آذربایجان‌شرقی و بهره‌بردن این استان از عواید ناشی از جذب ارزش افزوده و کاهش بیکاری.
۲) جذب گردش مالی ناشی از فعالیت معدن سونگون به استان و بهره‌گیری از آن در جهت اهداف توسعه‌ای.

۳- در این میان بدیهی است که بیشتر نیروی کار موجود جذب صنایع پایین‌دستی می‌شود و سهم صنایع انرژی‌بر و بالادستی از اشتغال محدود است، از این رو به نظر می‌رسد نگاه مسئولان و سیاستگذاران کشور در امر اشتغال باید از احداث واحد‌های بزرگ صنایع معدنی به سمت واحد‌های صنایع پایین‌دستی و واجد فناوری‌های بالا تغییر کند، این در حالی است که احداث این دست واحد‌ها باید از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی مورد بررسی قرار گیرد. از دیدگاه اقتصادی باید دانست که حدود ۷۰ درصد از ارزش افزوده زنجیره مس تا فعالیت تولید کنسانتره ایجاد می‌شود، این در حالی است که احداث واحد تولید کاتد نیاز به سرمایه‌گذاری سنگینی دارد. از سوی دیگر باید دانست با توجه به سیاستگذاری واحد صورت گرفته از سوی شرکت ملی مس، واحد‌های تولید کاتد در استان کرمان با توجه به ظرفیت تمام معادن مس این شرکت صورت گرفته و اکنون نیز دارای ظرفیت خالی است. علاوه بر آن به علت وجود مراتع، زمین‌های کشاورزی و رودخانه در محدوده معدن سونگون و نزدیکی آن به منطقه حفاظت‌شده ارسباران، این منطقه از نظر محیط زیست منطقه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، لذا تا حد امکان باید از ایجاد صنایع انرژی‌بر (مانند واحد‌های تولید کاتد) در آن خودداری کرد.

۴- با توجه به تمرکز بیشتر فعالیت‌های شرکت ملی مس در استان‌های تهران و کرمان، ۹۰ درصد از گردش مالی این شرکت در این استان‌ها انجام می‌شود و استان آذربایجان‌شرقی تقریباً از آن بی‌نصیب مانده است. این موضوع که از مطالبات بحق مردم و مسئولان این استان است، باید از طریق پیگیری استقلال مالی مجتمع مس سونگون با توجه به استاندارد‌های موجود در حسابداری صنعتی دنبال شود.

۵- تفکیک و استقلال احتمالی مجتمع مس سونگون می‌تواند اثرات مخربی بر توان صادراتی محصولات مس کشور نیز داشته باشد. شرکت ملی مس به دلیل میزان بالای ذخیره و تولید، بخش عمده‌ای از صادرات محصولات مرتبط با فلز مس را در اختیار دارد. نتیجه در قیمت‌های صادراتی این مجموعه نمایان می‌شود، به این صورت که قیمت کاتد صادراتی این شرکت همواره حدود ۱۳۰ یورو (به عنوان پریمیم) بالاتر از قیمت کشف‌شده در بورس فلزات لندن تعیین می‌شود، در مقابل قیمت صادراتی کاتد تولیدشده در مجموعه‌های کوچک و متوسط که امکان تأمین کامل تقاضا‌های بزرگ را ندارند، در سال‌های اخیر حدود ۴۰۰ دلار زیر قیمت جهانی مس مبادله شده است. بر این اساس با تفکیک این دو مجموعه و حذف منافع مشترک، ورود این شرکت‌ها به رقابت در کاهش قیمت‌های صادراتی دور از ذهن نخواهد بود. این موضوع موجب ارزان‌فروشی منابع با ارزش داخلی و بهره بردن بیش از پیش شرکت‌های خارجی خواهد شد.

محمدحسین پیروی*کارشناس حوزه صنایع معدنی

منبع: جوان آنلاین