وضعیت رقابت در سطح بین‌المللی صنعت سنگ ساختمانی ایران

می‌متالز - سیامک اخطاری؛ اتاق فکر صنعت سنگ ساختمانی - صادرات سنگ‌های خام به کشور‌های مصرف‌کننده تا حدی می‌تواند برای برگشت سرمایه معدن معقول باشد، اما مادامی که به سمت سیاست‌های توسعه صادرات محصولات فرآوری نرویم و برای ایجاد چیدمان سازمان صادراتی اقداماتی انجام ندهیم، از آنجا که فروش محصولات فرآوری‌شده نیازمند چیدمانی از امکانات است دست صنعت سنگ ایران برای حضور در چنین رقابتی خالی خواهد ماند.

رقبا با ایجاد دسترسی آسان به سنگ و حضور فیزیکی دائمی مانند مثال فوق حاشیه سود بالای حاصل از فروش محصولات فرآوری‌شده را از آن خود می‌کنند. نمایشگاه بیگ فایو دبی ۲۰۲۳ Big5 Dubai  در هفته‌های گذشته شاهدی بر همین ماجرا است. برخی از بازیگران اصلی توسعه صادرات سنگ ایران که از توان مالی خوبی نیز برخوردارند متاسفانه بدون انگیزه تمایلی به حضور موثر در بازار‌های هدف نداشته و یا به دلیل دردسر‌های پیش روی چیدمان صادراتی از ورود به این عرصه اجتناب می‌کنند. نتیجه اینکه مشتریان عمده سنگ‌های خام ایران سنگ‌های ایرانی را فرآوری و به اسم خود با ارزش افزوده بالا و بدون رقیب به دنیا عرضه می‌کنند و برخی مجموعه معدن‌داران صادراتی نیز به سبک قناعت و اجبار به این آب باریکه فروش بلوک که باعث چرخش هزینه‌های معدن شده دلخوش کرده‌اند.

در آینده خبری از توسعه صنعتی نیست، چون انگیزه‌ای برای تولید نیست، چون بازاری قرار نیست فتح شود، چون این کشش بازار است که موجب حرکت چرخه تولید می‌شود و صنعت مجبور می‌شود به سمت تولید با کیفیت برود و نه خبری از حضور بین‌المللی ایران در بخش صادرات فرآوری‌شده خواهد بود، زیرا از بازار مصرف فرآوری‌شده مدام دورتر می‌شویم و به مرور نمی‌توانیم با تغییرات کیفی درخواست‌های بازار خود را مطابقت بدهیم و به راحتی از صحنه رقابت بین‌المللی حذف می‌شویم.

سنگ‌های باکیفیت و منحصر به فرد ما بدون برندسازی و نام ایرانی با نام‌های عاریتی مشابه‌سازی‌شده فرنگی و با شناسنامه غیرایرانی وارد پروژه‌های معتبر دنیا می‌شود، ولی چرخه تولید از معدن تا کارخانه فرآوری هیچ‌گاه آگاه نخواهد شد که با چیدمان و برنامه‌ریزی چه سهمی از ارزش افزوده و اعتبار را فدای آب باریکه چرخه حیات خود کرده است.

بینش صادراتی یک بینش بلندمدت است نیازمند سرمایه‌گذاری ریشه‌ای و توجه به بحث ماندگاری و دوام‌آوری (تاب‌آوری) است. نظر به اینکه صنعت سنگ ساختمانی ایران در ابتدای دوران گذار و دگردیسی از نگاه سنتی به مدرن است ضرورت کنار گذاشتن تکیه بر روش‌های آزمون و خطا بدون مطالعه و تحقیقات بازار بیش از پیش حس می‌شود.

توسعه صادرات سنگ‌های فرآوری‌شده نهایی در حوزه ساخت‌و‌ساز نیازمند تقویت بنیه همکاری صادرکنندگان، معماری، طراحی و بازرگانی حرفه‌ای و تخصصی در این بخش است و حضور فیزیکی دائمی و ایجاد دسترسی آسان برای مشتریان راه را برای چنین توسعه‌ای فراهم می‌سازد.

پاسخ درست به دغدغه صاحبین پروژه‌های ساخت‌و‌ساز در دنیا یعنی شناسایی دقیق نیاز آن‌ها و تلاش برای تامین آن، امروز با تاسیس انبار‌های تامین توسط رقبا در حال انجام است. در واکاوی چالش‌های صادراتی این حوزه نقش کمبود انگیزه صاحبین تاثیرگذار کاملا برجسته است، زیرا ایران به واسطه مواد اولیه، در تامین تکنولوژی فرآوری با مشکلی روبرو نیست. به نظر نگارنده تقویت بینش صادراتی، نگاه بلندمدت یعنی دوام‌آوری (تاب‌آوری) چندین نسل و اعتماد‌سازی در بازار و حضور فیزیکی در بازار هدف و اطمینان‌بخشی از تامین محصول، نکات مهمی است که توجه به آن می‌تواند روند توسعه صادرات سنگ‌های ساختمانی ایران را بهبود بخشد.

با هم فکر می‌کنیم؛ این فقط یک دیدگاه به موضوع است.

تصویر یک انبار فروش سنگ ساختمانی در یکی از بازار‌های هدف بین‌المللی