تعامل فولاد خوزستان با ۴۸۸ شرکت فناور دانش‌بنیان/ در فولاد خوزستان سالانه ۱۰ تا ۲۰ میلیون دلار کاهش هزینه‌های ارزی داشته‌ایم

به گزارش می‌متالز، «عطا تفضلی» مدیر خرید فولاد خوزستان در حاشیه پنجمین جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد ایران درباره شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: بر اساس آمار سال ۱۴۰۲ تعداد ۹ هزار و ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور ثبت شده است که در سال‌های اخیر به صورت میانگین ۲ هزار شرکت به این آمار اضافه شده است. بر اساس آمار، ۲ درصد جی‌دی‌پی GDP کشور را شرکت‌های دانش‌بنیان به خود اختصاصی داده‌اند که سهم بسزایی است. هدف شرکت‌های دانش‌بنیان، خلق ثروت از طریق دانش است. شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به سایر شرکت‌ها باید ایجاد تفاوت کند و علم و ثروت را به هم گره بزند و در واقع باید یافته‌های پژوهشی را جهت‌دهی کرد. باید از بستر مطالعاتی شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کرد.

تفضلی در ادامه خاطرنشان کرد: افراد توانمندی در کشور وجود دارند که از توانایی‌های آن‌ها استفاده نمی‌شود؛ از این‌رو لازم بود فضایی فراهم شود که بتوان از توانایی افراد دانش‌آموخته توانمند استفاده کرد. باید بستری فراهم شود که این افراد ایده‌های خود را به پول تبدیل کنند یا به درآمد برسند.

وی افزود: موضوع دیگر، موضوع اختراعات و نوآوری است، اختراعات نباید تنها ثبت شوند و یک گوشه‌ای خاک بخورند، بلکه باید عملیاتی شوند. فضای عملیاتی این اختراعات شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. اگر دانشگاه مستقیم به صنعت گره می‌خورد، بسیاری مسیر‌ها باز می‌شد که این اتفاق روی نداده است. هم اکنون شرکت‌های دانش‌بنیان بستری را آماده کردند و زمینه را دولت برای حمایت بیشتر باز کرده و مجلس شورای اسلامی نیز مصوباتی را در این زمینه تصویب کرده تا بتوانند ریسک برخی از فعالیت‌ها را پوشش بدهند. ضمن اینکه زمینه‌ای فراهم شده تا تسهیلات مالی به این شرکت‌ها تعلق گیرد. از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ نیز پای کار آمده‌اند، برای نمونه شرکت‌های فولادی پای کار آمده‌اند و بخشی از ریسک این کار را پذیرفته‌اند.

انواع شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران‌

مدیر خرید فولاد خوزستان با اشاره به تقسیم‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور عنوان کرد: در سال ۱۴۰۰ دولت، شرکت‌های دانش‌بنیان را به چند دسته نوپا، نوآور و فناور تقسیم‌بندی کرده است. به صرف اینکه یک شرکت یک محصول آزمایشگاهی به شکل تکنولوژی تولید کند و بخش تحقیق و توسعه (R&D) داشته باشد، به عنوان شرکت دانش‌بنیان پذیرفته می‌شود. هم اکنون این قانون را تغییر دادند و تعریف جدیدتری از شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه شده است. هم اکنون سه گرید شرکت دانش‌بنیان نوپا، نوآور و فناور داریم، نوپا‌ها به تازگی وارد کار شده‌اند و محصول آن‌ها باید با یک تکنولوژی خاص تولید شود، ولی ابعاد شرکت کوچک است و زیر ۵ میلیارد تومان درآمد سالانه آنهاست. یک مرحله بالاتر، شرکت‌های نوآور هستند که محصول آن‌ها استراتژیک است و درآمدی بالای ۵ میلیارد تومان دارند، البته تمام محصولات این شرکت‌ها دانش‌بنیان نیستند. یک سطح بالاتر، شرکت‌های فناور هستند که هم محصولات آن‌ها محصول تکنولوژیک است و هم بالای ۵ میلیارد تومان درآمد دارند و بالای ۵۰ درصد محصولات آن‌ها دانش‌بنیان است و این شرکت‌ها قالب تولید، فرآیند تولید، ساختار شرکت بر اساس محصول تکنولوژیک را دارند.

تفضلی با اشاره به حوزه‌های مختلف در شرکت‌های دانش‌بنیان، عنوان کرد: حوزه‌های فناوری، آی تی، ماشین‌آلات، تجارت، کشاورزی، دارو و درمان، تجهیزات پزشکی و حتی حوزه فرهنگ و علوم اجتماعی - که دانش‌بنیان‌های کمرنگ‌تری دارند – زمینه‌هایی برای شرکت‌های دانش‌بنیان به‌شمار می‌روند. بیشترین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های تجهیزات، فناوری و برق کار می‌کنند. اگر شرکت‌ها را در این تقسیم‌بندی‌ها قرار بدهیم، حدود ۸ هزار شرکت در گروه نوپا و بالای هزار شرکت در گروه نوآور و زیر هزار شرکت در گروه فناور قرار دارند.

وی با اشاره به این موضوع که شرکت‌های دانش‌بنیان با چالش‌هایی روبرو هستند، گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان با ضوابط و قوانین دولتی مواجه می‌شوند. حدود ۱۰ میلیون دلار فروش این شرکت‌ها اعلام شده که از این میزان ۵ میلیون دلار آن مربوط به صادرات است.

شرکت‌های دانش‌بنیان در استان خوزستان

مدیر خرید فولاد خوزستان با اشاره به شرکت‌های دانش‌بنیان در استان خوزستان گفت: در استان خوزستان ۱۴۷ شرکت دانش‌بنیان وجود دارد که ۱۰۰ شرکت نوپا، ۴۰ شرکت فناور و حدود ۷ تا ۸ شرکت فناور هستند.

تفضلی در ادامه یادآور شد: در چندین سال اخیر که همواره با تحریم‌ها روبرو بودیم و با توجه به این موضوع که بسیاری از قطعات، تجهیزات و فناروی‌ها وارداتی بودند، از این‌رو در واردات تجهیزات و قطعات با مشکل روبرو شدیم و به همین دلیل شرکت‌ها دچار توقف شدند. از سویی این واردات سبب افزایش بهای تمام‌شده می‌شدند. حتی در تبادل پول نیز با مشکل روبرو بودیم و ممکن بود که با دور زدن تحریم‌ها، پول‌هایمان نیز از بین می‌رفت؛ بنابراین با وجود تحریم‌ها و در چنین فضایی ما به این نتیجه رسیدیم که خود ما در داخل کشور شروع به تولید کنیم. با چنین رویکردی ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان پررنگ شد و شرکت‌های دانش‌بنیان با انگیزه‌های بالاتری وارد کار شدند. در نهایت عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان دو خروجی به همراه داشت، یکی بومی‌سازی اقلام وارداتی رخ داد، دوم اینکه کالا‌هایی ساخته شد که حتی وارداتی نیز نبود، برای نمونه در فولاد خوزستان دستگاه سولفیدی ساخته شده که کار آن تصفیه هوا در محیط‌های اداری بسته است که آلودگی دارند و این دستگاه می‌تواند گاز سولفید را جذب کند. با نصب این دستگاه هم اکنون کارکنان راضی هستند و رضایتمندی شغلی نیز اتفاق افتاده است.

مزایای بومی‌سازی

وی در ادامه افزود: یکی از مزایای بومی‌سازی، آن است که در بیشتر کالاها، چالش تامین برطرف شد و از سوی دیگر، نگران واردات و تحریم‌ها نیستیم. همچنین با وجود این شرکت‌ها، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد و بستری ایجاد شده که نخبگان بتوانند دانش خود را عرضه و از این طریق برای کشور درآمد ایجاد کرده و بخشی از واردات ما منتفع شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه خود شرکت دانش‌بنیانی نیازمند مواد اولیه است که باید تهیه کنند و تامین خود آن نیز یک چرخه اقتصادی را به حرکت در می‌آورد. در ایران ما سرانه مصرف فلز و فولاد داریم، بسیاری از این مواد اولیه نیاز به فلز دارند که یک واحدی مانند فولاد خوزستان باید این فلز را تولید کند. توسعه معادن کشور طی چند سال اخیر نشان‌دهنده افزایش سرانه مصرف مواد اولیه است؛ البته رشد معادن سبب رشد صادرات نیز شده است. بومی‌سازی فواید و برکت‌های بسیاری به همراه خود آورده است.

عملکرد فولاد خوزستان در تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان

وی با اشاره به عملکرد فولاد خوزستان در تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: ما با شرکت‌های دانش‌بنیان در تعامل هستیم و آن‌ها بهینه‌سازی فنی ما را انجام می‌دهند. شرکت فولاد خوزستان طی سال‌های اخیر بنا به نیاز خود وارد این گود شده است. برای نمونه در سال ۱۳۹۶ حرکت بزرگی در فولاد خوزستان در زمینه کاتالیست که یک ماده شیمیایی است و در صنعت فولاد کاربرد دارد، انجام دادیم که تا پیش از آن نیاز مورد نظر خود را وارد می‌کردیم. پیش از این در دنیا تولید کاتالیست در انحصار شرکت‌های خاصی قرار داشت که هم اکنون به همت شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران نیز تولید می‌شود و این انحصار شکسته شد و از یک تولیدکننده به ۴ تولیدکننده رسیده‌اند و حتی برخی شرکت‌ها علاوه بر تامین نیاز داخل محصول خود را صادر می‌کنند. این مهم در فولاد خوزستان با صبوری و چالش‌های فراوان اتفاق افتاد و در این زمینه هزینه بسیاری کردیم، اما سال‌های سال بابت تامین این کالای استراتژیک آسوده خاطر هستیم.

مدیر خرید فولاد خوزستان در ادامه افزود: در سال ۱۳۹۸ ایزوترم و در سال ۱۴۰۰ پودر ریخته‌گری را بومی‌سازی کردیم؛ همچنین در این سال فروسیلیکو منگنز را بومی کرده که ارزش آن ۱۳ میلیون دلار بود، همچنین در همین سال فرومنگنز متوسط کربن را بومی‌سازی کردیم و صد درصد این ماده را به صورت بومی استفاده می‌کنیم و دیگر واردات نداریم. در نمایشگاه و جشنواره ملی فولاد یک تفاهم‌نامه در زمینه تولید فرومنگنز پرکربن بستیم که یک محصول پرمصرف در صنعت فولاد است که سالانه بالای ۳۰ هزار تن مصرف داریم. ارزش تفاهم‌نامه‌ای که امضا کرده‌ایم، ۳۵ میلیون یورو بود. همچنین در زمینه کک گرافیتی سالانه ۴ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی داریم و دیگر آن را وارد نمی‌کنیم و از طریق داخل آن را تامین می‌کنیم. در زمینه نسوز‌ها نیز بخشی از نسوز‌های خاص وارداتی بودند که طی دو سه سال گذشته، روی این بخش وارداتی بسیار کار کردیم. سال ۱۴۰۰ به میزان ۸ میلیون دلار واردات نسوز داشتیم که این میزان در سال ۱۴۰۱ به ۶ میلیون دلار و در سال ۱۴۰۲ به زیر ۲ میلیون دلار رسیده است. در این راستا با ۱۲ شرکت قرارداد داشته‌ایم. در ساخت تجهیزات روزی نیست که دستگاهی را بومی نکرده باشیم و در این زمینه نقشه فنی ارائه می‌شود و با مهندسی معکوس کالا تولید می‌شود. در چنین فضایی در تمام این سال‌ها بالای ۲۵ هزار قطعه در فولاد خوزستان بومی‌سازی شده است و هر سال از نتایج بومی‌سازی قطعات سال‌های قبل استفاده می‌کنیم. برخی دستگاه را به عنوان نخستین دستگاه جهانی ساخته‌ایم مانند راه‌اندازی آهن کل که در جهان برای نخستین‌بار ساخته شده و به نوعی در این زمینه نوآوری انجام داده‌ایم که می‌توانیم آن را صادر کنیم.

تفضلی همچنین درباره تولید فولاد سبز خاطرنشان کرد: تولید فولاد سبز که با انرژی پاک تولید می‌شود را در فولاد شادگان به پیش می‌بریم که با تعامل واحد‌های پتروشیمی، درصدد هستیم که از گاز هیدورژن به جای گاز متان استفاده کنیم.

مرکز نوآوری فولاد خوزستان با ۷ دپارتمان

وی با اشاره به این موضوع که در راستای نوآوری در شرکت، مرکز نوآوری فولاد با ۷ دپارتمان فنی، برق، تکنولوژی و ... تاسیس کرده‌ایم، گفت: در این مرکز ۱۴ قرارداد پژوهشی داشته‌ایم و برای ۲۱ نیاز فناوری خود در حال مذاکره هستیم. در شرکت فولاد خوزستان در سال حدود ۷۰۰ قلم محصولات دانش‌بنیان خریداری می‌کنیم، یعنی روزی دو قلم از این محصولات استفاده می‌کنیم. حدود ۴۸۸ شرکت دانش‌بنیان فناور مرتبط با کار فولاد، در فهرست وندور لیست شرکت فولاد خوزستان حضور دارند و بسیاری از این شرکت‌ها چه در حوزه تجهیزات و چه حوزه دانش فنی فعال هستند. آغوش فولاد خوزستان به روی شرکت‌های دانش‌بنیان همواره باز است.

کاهش هزینه‌های ارزی

مدیر خرید فولاد خوزستان در ادامه یادآور شد: شرکت فرعی تافکو را داریم که این شرکت در راستای بومی‌سازی و دانش‌بنیان فعالیت می‌کند که کاری بسیاری انجام داده است. ما در فولاد خوزستان سالانه ۱۰ تا ۲۰ میلیون دلار کاهش هزینه‌های ارزی داریم. امسال پیش‌بینی ۳۰ میلیون دلاری داریم که به صورت میانگین می‌توانیم این عدد را ۱۵ میلیون دلار اعلام کنیم که حدود ۵ تا ۶ درصد بهای تمام‌شده محصولات ماست. هرچند امروز مصرف ارزی در تمام شرکت‌ها نسبت به سال قبل کاهش یافته است. البته میزان هزینه‌های ارزی عنوان شده، مصارف جاری در فولاد خوزستان است و پروژه‌ها را شامل نمی‌شود.

تفضلی در پاسخ به این پرسش که با کاهش واردات، افزایش صادرات داشته‌اید، گفت: واردات ما در زمینه مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز است، اما صادرات محصول نهایی ماست.

وی همچنین درباره صادرات عنوان کرد: در بحث صادرات مشکلی نداریم، منتهی شرایط صادرات متاثر از نوسان بازار داخلی و خارجی است. یک بنگاه اقتصادی هستیم و برحسب شرایط ممکن است که صادرات خود را افزایش دهیم یا اینکه به مصرف داخل برسانیم. ما بازار صادراتی خود را داریم. البته می‌توانیم تنوع بازار ایجاد کنیم.

اعلام نیازمندی‌ها فولاد خوزستان

مدیر خرید فولاد خوزستان با اشاره به این موضوع که شرکت‌های دانش‌بنیان استان خوزستان با ما در ارتباط هستند، گفت: برای تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان فراخوان داده‌ایم و این موضوع را در رسانه‌های تصویری اعلام کرده‌ایم. سایت شرکت نیز نیازمندی‌های خود را عنوان کرده و با کمترین ضوابط شرکت‌ها می‌توانند با فولاد خوزستان همکاری داشته باشند.

تفضلی در پاسخ به این پرسش که چه تعداد محصولات شما بومی‌سازی شده و چه تعداد صادر شده است، گفت: ما کالای وارداتی خود را از شرکت‌های داخلی که بومی‌سازی می‌کنند، تهیه کرده‌ایم و خود شرکت کالایی تولید نکرده است. محصول و تولید فولاد خوزستان اسلب، بیلت و بلوم است که کالای دانش‌بنیان نیست. در زمینه تولید نسوز هم از شرکت دانش‌بنیان کمک می‌گیریم.

گزارش از علیرضا جعفری نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)