پیشنهاد ایجاد معاونت انرژی در ساختار دولت

به گزارش می‌متالز، در نشست اخیر کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، بحث اهمیت فشارافزایی گاز پارس جنوبی با حضور مدیر این طرح و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بحث گذاشته شد. مدیر طرح فشارافزایی پارس‌جنوبی با ذکر توضیحاتی نسبت به اجرا نشدن یا به موقع اجرا نشدن این پروژه تذکر داد و عنوان کرد که تمامی صنایع بزرگ از این مساله آسیب خواهند دید، چون ناترازی برق و بنزین شدت می‌گیرد و یک بحران جدی شکل خواهد گرفت. نمایندگان بخش خصوصی نیز با تایید اهمیت این طرح به‌دلیل نقش و اهمیتی که میدان گازی پارس جنوبی در تأمین انرژی کشور دارد، آمادگی خود برای همراهی با دولت اعلام کردند، اما از انحصار دولت و وجود قوانین دست‌وپاگیر در این زمینه انتقاد کردند.

اقدام مناسب تعیین کارگروه برای انتخاب وزرا

در ابتدای این جلسه رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران به ارائه توضیحاتی درباره کمیته‌های تعیین وزرا که خود او و تعدادی از اعضای کمیسیون در آنها از جمله کارگروه‌های انتخاب گزینه‌های ریاست سازمان محیط زیست و وزارت نفت پرداخت و از حضور افراد مختلفی از حوزه‌های متفاوت از جمله نمایندگان بخش خصوصی در اتاق بازرگانی گفت.

سعید تاجیک ادامه داد: این جلسات در ابتدا ریتمی ناهماهنگ داشت، مبهم بود و هر روز هم از ستاد بالادستی نکاتی متذکر می‌شدند که باید رعایت می‌شد. تقریبا دو هفته هر روز جلسه داشتیم که طولانی‌مدت و چالش‌برانگیز بودند. برای ریاست سازمان محیط زیست، بر اساس یک سیستم غربالی از ۵۶ نفر اولیه ۱۳ نفر بر مبنای شاخص‌های اعلام شده بر اساس نظر جمع انتخاب شدند تا رزومه و برنامه‌های خود را ارائه کنند.

او افزود: خوشبختانه اتاق تهران میزبان بسیاری از نشست‌های کارگروه‌هایی مانند نفت، محیط زیست، صمت، وزارت کار و ... شد. متاسفانه با اینکه قرار بر این بود که پس از اعلام برنامه از طرف ۱۳ نفر مذکور، کارگروه ۵ نفر را به عنوان برگزیده اعلام کند.، اما با پایان کار ما از سوی کمیته راهبردی ابلاغ شد که اعلام نهایی در اختیار ما نباشد و ما صرفاً اسامی را اعلام کنیم؛ هرچند این افراد با نظر کارگروه تطابق داشتند. البته این تصمیم مبنی بر جلوگیری از رسانه‌ای شدن زودهنگام اسامی بود.

تاجیک هم‌چنین این انتقاد را مطرح کرد که در بین ۵۶ نفر اولیه که برای این کار نامزد شده بودند، حتی یک نفر از بخش خصوصی حضور نداشت. او گفت: به ظاهر نه در بخش خصوصی برای مشارکت در اجرائیات کشور انگیزه وجود دارد و نه دولت چندان روی خوشی به مشارکت بخش خصوصی نشان می‌دهد.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران با اشاره به اینکه انتخاب ما برای معرفی به ستاد، خیرالموجودین بود افزود: متاسفانه در بین این نامزد‌ها کسانی بودند که کاملاً با فضا بیگانه بودند و نسبت به مسائلی مانند معاهده پاریس یا جمع‌آوری فلر‌ها ناآشنا بودند. بخش خصوصی در ادبیات آنها جایی نداشت و حتی برخی هنوز بر این باور نادرست بودند که فعالیت اقتصادی کلا برای محیط زیست ضرر دارد.

سعید تاجیک تشکیل کارگروه برای انتخاب وزیر را کاری درست و مناسب دانست که محل شکل‌گیری گفتگو‌های خوب و قابل پیگیری شده است و می‌توان از روسا و وزرای دولت چهاردهم برهمین اساس و برمبنای برنامه‌هایی که ارائه دادند، گزارش خواست و پیگیری کرد. ضمن اینکه با مشخص شدن ذی‌نفعانی مانند بخش خصوصی از ما هم خواستند تا گزارش‌هایی برای تعیین برنامه‌ها ارسال کنیم.

رضا پدیدار، عضو این کمیسیون که در کارگروه تعیین نامزد‌های وزارت نفت حضور داشت نیز این اتفاق را یک تصمیم مناسب برای نخستین بار توصیف کرد و گفت: در کارگروه نفت ۵ نفر از بخش خصوصی حضور داشتند که کاملا هماهنگ بودند و به یک پایگاه مقتدر تبدیل شدند. من برای نمونه ۲۵ مولفه رفتار غیرحرفه‌ای وزیر را تهیه و ارائه کردم.

او ادامه داد: ما با ۲۳ نفر مصاحبه کردیم و طی دو هفته و در جلساتی که در اتاق تهران برگزار شد تا پاسی از شب مشغول بودیم. لیست در سه مرحله پالایش شد و نخست به ۱۲ نفر و در نهایت به ۵ نفر رسیدیم که در انتها نیز نام یک نفر دیگر اضافه شد.

یک ابرچالش دیگر در راه است

در ادامه و با ورود به دستور جلسه، نایب‌رئیس این کمیسیون به مساله ناترازی انرژی اشاره و ابراز امیدواری کرد که دولت چهاردهم بتواند تا حدودی این مساله را کنترل کند.

فریدون اسعدی گفت: توسعه اقتصادی کشور به بخش گاز گره خورده است. واقعیت این است که در ابتدای سال ۱۴۰۰ تولید انرژی اولیه کشور معادل ۸.۵ میلیون بشکه نفت خام بود و معادل ۱.۸ میلیون بشکه نفت خام هم بحث تلفات است. سهم گاز از تولید انرژی اولیه ۷۴ درصد است که اهمیت پارس جنوبی را نشان می‌دهد. در برنامه هفتم هدفگذاری شده است ۱ میلیارد و۳۴۰ میلیون مترمکعب گاز و ۸۰۰ هزار بشکه در روز نیز میعانات تولید شود. تولید بنزین به تولید میعانات و امنیت کشور به این مساله و در واقع به عملکرد میدان پارس جنوبی گره خورده است.

پس از آن محمدمهدی توسلی‌پور، مجری طرح فشارافزایی پارس جنوبی، به عنوان مهمان کمیسیون به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: ما در منطقه پارس جنوبی ۲۸ فاز استاندارد داریم که هر کدام ۲۸ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌کند. آنچه امروز باید انجام دهیم حفظ و نگهداری است، چون هر چاه گازی و نفتی به طور طبیعی دچار افت فشار می‌شود.

او ادامه داد: پارس جنوبی میان ایران و قطر مشترک است. از ۹۷۰۰ کیلومتر اندازه این میدان ۶۰۰۰ کیلومتر سمت قطر و ۳۰۰۰ کیلومتر در ایران واقع می‌شود. در پیک تولید ما ۷۰۸ میلیون مترمکعب و قطر ۶۲۱ میلیون مترمکعب در روز برداشت داشته‌ایم.

توسلی‌پور توضیح داد: مساحت قطر نزدیک به استان قم است و مصرف داخلی ندارد. در نتیجه ارزش افزوده که قطر با تبدیل گاز به LNG و LPG و تولید اتان و فرآورده‌های پتروشیمی دارد، بسیار بیشتر از ایران است. برای نمونه ما به دلیل ناترازی به محض کمبود، گاز باارزش اتان را که می‌تواند در پتروشیمی‌ها به اتیلن تبدیل شود وارد شبکه سراسری می‌کنیم و می‌سوزانیم. در واقع این گاز برای قطر ارزش اقتصادی و برای ما ارزش امنیتی دارد.

از ۳ سال دیگر هر سال ظرفیت تولید نصف می‌شود

مجری طرح فشارافزایی پارس جنوبی با این توضیح که کل برداشت کشور از ساحلی و فراساحلی حدود یک هزار و ۵۰ میلیون مترمکعب در روز است، گفت: حدود ۷۰ درصد گاز کشور از محل پارس جنوبی است که معادل ۹.۵ میلیون بشکه از تولید سوخت فسیلی ماست. ۵۳ دستگاه شیرین‌سازی و ۳۲۰۰ کیلومتر خط لوله دریایی داریم که از ۱۲۰ کیلومتری دریا گاز منتقل می‌کند. در مجموع ۳۴۰ حلقه چاه حفاری شده که از عمق ۴۰۰۰ متری آب گاز را به خشکی می‌آورد.

محمدمهدی توسلی‌پور ادامه داد: در بحث میعانات گازی روزانه حدود ۷۴۰ هزار بشکه میعانات تولید می‌شود که حدود ۶۰ درصد آن برای تولید بنزین به ستاره خلیج فارس می‌رود. لازم است که در سال‌های پیش‌رو قبل از ایجاد ابرچالش گاز و مهم‌تر از بنزین، فکری به حال مشکل افت فشار بکنیم. در مجموع تولید اتان، پروپان و بوتان از محل گاز پارس‌جنوبی سالانه ۸ میلیارد دلار صادرات این محصولات پتروشیمی برای کشور فراهم می‌کند.

او توضیح داد: این اعداد برای نشان دادن این مساله بود که چه صنایع عظیمی به گاز این میدان گره خورده است. هر اتفاقی که در این بخش بالادست بیفتد در واقع برای صنایع بزرگ، صادرات و حمل‌ونقل و امنیت انرژی کشور اتفاق می‌افتد.

این مدیر ارشد حوزه انرژی اضافه کرد: تا امروز ۸۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این میدان انجام شده که ۲۸ درصد از آن از محل منابع بای‌بک (بیع متقابل)، ۳۸ درصد از محل منابع داخلی و مابقی از سایر منابع بوده و تا پایان سال گذشته ۸۷۰ میلیارد دلار ارزش گاز تولیدشده از این میدان بوده است.

او توضیحاتی درباره افت فشار گاز میدان داد و گفت: اگر ما این میدان را رها کنیم، ضریب بازیافت ما بیش از ۵۴ درصد از میزان کنونی بالا نخواهد آمد و متوقف می‌شود. با پروژه‌ای که برای فشارافزایی تعریف شده این میزان به ۷۵ درصد خواهد رسید. افت فشار چاه باعث می‌شود تولید پایین بیاید. ما در طرح فشارافزایی، سکو‌هایی را در فراساحل در کنار سکو‌های فعلی ایجاد خواهیم کرد که گاز قبل از ورود به پالایشگاه روی کمپرسور‌های فشارافزایی برود. از آنجا که گاز ترش و با گوگرد بالا و مرطوب است برای این کار به لوله‌های های‌تک نیاز داریم.

مدیر طرح فشارافزایی پارس جنوبی گفت: این طرح فشارافزایی که قطر نیز انجام می‌دهد، فقط یک مسکن است. یعنی تنها فرصتی فراهم می‌کند تا به طرح‌های توسعه دیگر برای اصلاح الگوی مصرف و جایگزین کردن انرژی‌های تجدیدپذیر و نظایر آن بپردازیم. اگر به مساله به این شکل یکپارچه نگریسته نشود، این‌قدر سرعت رشد تقاضا بالا است که تولید به هیچ عنوان به آن نمی‌رسد.

توسلی‌پور گفت: اگر تصور کنیم که ما و قطری‌ها نی زده‌ایم و در حال مکش گاز هستیم، هر چه قدرت برداشت هر کدام از ما بیشتر باشد. نهایت میزان بهینه استفاده از این میدان نیز تا سال ۲۰۷۰ میلادی است.

او با اشاره به کمبود دکل برای کار گفت که عمده دکل‌ها به سمت امارات و عربستان و قطر رفته‌اند. توسلی‌پور با اعلام ضرورت توسعه دو میدان بلال و فرزاد بی گفت: میدان بلال به اندازه نصف ظرفیت یک دکل استاندارد پارس جنوبی ظرفیت دارد. در فرزاد بی هم که میان ایران و عربستان مشترک است، عربستان از سال ۲۰۱۳ در حال برداشت است و ما هنوز در فاز مطالعاتی هستیم.

او تاکید کرد: در نهایت مهم‌ترین نگرانی ما باید افت فشار گاز میدان پارس جنوبی باشد. از ۳ سال دیگر روزانه به اندازه یک فاز استاندارد یعنی معادل ۲۸ میلیون مترمکعب را از دست می‌دهیم. اگر تصور کنید که استان بوشهر در پیک مصرف ۵ میلیون مترمکعب مصرف دارد، عمق مساله آشکار خواهد شد.

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: اگر طرح فشارافزایی اجرا نشود بعد از ۳ سال، ما در هر سال به اندازه ۱.۵ برابر فاز پارس جنوبی را از دست خواهیم داد. سرمایه مورد نیاز برای فشارافزایی ۲۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود، اما ارزش گازی که با انجام پروژه خواهیم داشت ۹۰۰ میلیارد دلار خواهد بود.

توسلی‌پور اهداف استراتژیک پروژه فشارافزایی پارس جنوبی را حفظ تولید، جلوگیری از مهاجرت گاز، حل مشکل ناترازی و مشکل بنزین اعلام کرد و در توضیح جزییات این پروژه گفت: تا سال ۱۴۰۶ و برای این کار میدان را به ۷ پهنه فشارافزایی تقسیم کردیم. نخست باید در فاز‌های مرزی این اقدام را انجام دهیم و تا پیش از آنکه قطر طرح فشارافزایی خود را آغاز کند ما کار را تمام کرده باشیم. این پروژه از نظر ابعاد به اندازه کل پروژه پارس جنوبی و کاری فراوزارتخانه‌ای است.

او موفقیت این طرح را در انجام به موقع آن دانست و افزود: مساله سرمایه‌گذاری واقعا جدی است. هم‌چنین مهم است که پروژه انرژی‌های جایگزین به پیش برود. رقبای ما با توان بسیار کمتر مانند ترکیه تبدیل به هاب انرژی‌های تجدیدپذیر شده است. رئیس‌جمهور باید یک معاون انرژی داشته باشد تا مساله انرژی را در کل وزارتخانه‌ها راهبری کند. در صورتی که این پروژه سریع‌تر به سرانجام نرسد، از سه چهار سال دیگر باید منتظر پیامد‌های جدی و نگران‌کننده آن باشیم.

توسلی‌پور هم‌چنین با اشاره به اثرگذاری بالای تحریم در توسعه میدان پارس جنوبی و طرح فشارافزایی گفت: در میدان گازی پارس‌جنوبی تحریم ما را بسیار اذیت کرده است. این پروژه گاو پیشانی سفید است و هر خریدی که بخواهیم با دور زدن انجام دهیم سریع لو می‌رود. قیمت تمام شده برای دور زدن تحریم‌ها بسیار زیاد است. این کار را نمی‌توان طولانی کرد و باید حداکثر طی یک دهه به سرانجام رساند.

زمان هزینه‌کرد هوشمندانه است

بعد از این سخنان فریدون اسعدی با ارائه آماری گفت: ما از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱ برای توسعه ۱۰ فاز ۱۹ میلیارد دلار هزینه کردیم. از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ برای توسعه ۱۳ فاز ۶۱ میلیارد دلار هزینه کردیم. یعنی تقریبا ۲.۵ برابر هزینه صورت گرفته است. هزینه بالایی صورت گرفته، اما درآمد خوبی هم از آن حاصل شد و امروز هم وقت هزینه‌کرد هوشمندانه برای توسعه است. در نتیجه باید طوری اقدام می‌شد که هزینه توسعه پارس جنوبی به میزان فوق بالا نرود؛ بنابراین یادمان باشد که کشور برای توسعه پارس جنوبی منابع کم نداشت و نحوه مدیریت پرهزینه بود و اینها باید در کشور اصلاح شود و متغیر‌هایی که باعث افزایش این هزینه‌ها شد را باید به شکل جدی اصلاح کرد.

رضا پدیدار تاکید کرد که کمیسیون تلاش خود را روی طرح فشارافزایی، طرح پارس شمالی، طرح کیش، حفاری ۳۵ حلقه میان میدانی و دو میدان بلال و فرزاد بی بگذارد و گفت: مشکل انحصارطلبی دولتی در شناخت و ایجاد و بهره‌برداری از منابع اگر رفع شود و از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده شود، بسیار کارساز است.

علی یاراحمدی، عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی، نیز با اشاره به سابقه حضور خود در مرکز پژوهش‌های مجلس خطاب به نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس که در این نشست حضور داشت، گفت: پیش از این در جلسات کمیسیون انرژی بعضا صدا‌هایی از بخشی از ارکان وزارت نفت به گوش نمایندگان می‌رسید که خیال نمایندگان را راحت می‌کرد و با عادی نشان دادن اوضاع اذهان را از اهمیت موضوع دور می‌کرد. این مساله به هیچ عنوان نباید اتفاق بیفتد.

مجلس و اتاق تهران در کنار هم

در ادامه این نشست نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه معتقد است بخش خصوصی و دولت باید در کنار هم قرار بگیرند و از الگو‌های موجود استفاده کنند، گفت به خاطر باور به بخش خصوصی در این نشست حضور پیدا کرده است.

محمد بهرامی گفت: کسانی بودند که کالا‌های تحریمی را وارد می‌کردند و سود آنها اجازه تغییر شرایط را نمی‌داد. ما باید از تجربیات و سرمایه خارجی‌ها برای بهبود دانش و فناوری در صنعت استفاده کنیم. ما به عنوان نماینده مردم در مجلس در همین جلسات و مشابه آن شرکت می‌کنیم تا سخنان کارشناسی بخش خصوصی را به دولت منتقل کنیم. ما می‌توانیم حلقه واسط بخش خصوصی با دولت باشیم یا اینکه از طریق رسانه‌های ملی مطالبات کارشناسی‌شده و مبتنی بر منافع ملی را به مساله اصلی تبدیل کنیم.

بهرامی با اشاره به مستقر شدن دولت جدید گفت: دولت آقای پزشکیان امید ما برای توسعه اقتصادی است که اگر در ماموریت‌های خود به نتیجه نرسد، عواقب تلخی برای اقتصاد کشور در بر خواهد داشت.

منبع: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران