انقلاب در صنعت فولاد با اجرای پروژه نورد گرم ۲

به گزارش می‌متالز، در این نشست کلاب هاوسی «مختار بخشیان» قائم مقام مجری طرح نورد گرم ۲ و «طهمورث جوانبخت» معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه پاسخگوی سوالات مربوط به این پروژه بودند که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

«مختار بخشیان» قائم مقام مجری طرح نورد گرم ۲ نشست کلاب هاوسی «می متالز» با اشاره به تاریخ فعالیت فولاد مبارکه اظهار کرد: فولاد مبارکه از سال ۱۳۷۱ کار خود را آغاز کرد. در آن زمان فولاد مبارکه یک مجتمع صنعتی بود که از گندله سازی تا نورد سرد را با ظرفیت ۲.۴ میلیون تن در اختیار داشت.

وی ادامه داد: در آن زمان کشور یک کارخانه کاملا به روزی را در اختیار گرفت و ما می‌توانستیم تمام محصولات فولادی میکروآلیاژی را در کشور تولید کنیم.

بخشیان تصریح کرد: محصول فولاد در چند سال اخیر مانند دیگر صنایع پیشرفت داشته و تغییر کرده است. در این میان در زمینه تجهیزات و ماشین آلات نیز توانسته ایم پا به پای دیگر کشور‌ها حرکت کنیم، اما در حوزه محصولات فولادی به عنوان مثال در دهه ۷۰ حدود ۷ یا ۸ گرید فولادی در خودرو‌های تولیدی استفاده می‌شد، اما امروز این رقم به بیش از ۳۰ گرید فولادی رسیده است.

قائم مقام مجری طرح نورد گرم ۲ با اشاره به این نکته که فولاد مبارکه تنها تولید کننده ورق با گرید‌های خاص در کشور است، در ادامه افزود: فولاد مبارکه برای آنکه از قافله عقب نماند، برنامه‌های توسعه خود را از اواخر دهه ۷۰ در حوزه ظرفیت سازی و تولید فولاد‌های کیفی آغاز کرد.

بخشیان تصریح کرد: ظرفیت‌ها افزایش و واحد‌های گندله سازی، آهن اسفنجی و... توسعه پیدا کرد. همچنین اقدامات بزرگی در زمینه تولید فولاد‌های کیفی و تمیز صورت گرفت و تغییراتی در کوره‌های پاتیل انجام شد و از واحد‌های گازی جدید بهره برداری صورت گرفت. همچنین ماشین شماره ۵ ریخته گری در سال ۹۵ به بهره برداری رسید و در این راستا پروژه نورد گرم ۲ در انتهای دهه ۸۰ کلید خورد.

وی در این باره اظهار کرد: در واقع هدف آن بود که اوایل دهه ۹۰ با بهره برداری از این پروژه زنجیره را کامل کنیم.

بخشیان افزود: امروز فولاد مبارکه تا مرحله اسلب هر نوع گرید تولیدی را که رقبا تولید می‌کنند به راحتی قادر به تولید است، اما متاسفانه تبدیل اسلب به ورق به دلیل نبود نورد گرم ۲ را در اختیار نداریم.

به گفته وی، فولاد مبارکه تا مرحله اسلب حدود ۱ میلیارد یورو سرمایه گذاری کرده و توانسته خود را به این میزان از توانمندی رسانده و اسلب‌های گاز ترش در پروژه گوره-جاسک استفاده شده است.

بخشیان با اشاره به پروژه نورد گرم ۲، اظهار کرد: این پروژه از سال ۸۹ در دستور کار است، اما هنوز موفق به بهره برداری از این خط نشده ایم.

وی با مقایسه بین خطوط مختلف تولید ورق فولادی، تصریح کرد: ابتدا باید به این موضوع اشاره داشت که مصرف گاز پارامتر مهمی در تولید فولاد است. حدود ۷۱ درصد در فولاد مبارکه مصرف گاز تا مرحله اسلب است و نورد گرم تنها ۷ درصد مصرف گاز دارد.

بخشیان ادامه داد: در زمینه برق حدود ۶۷ درصد فولاد سازی و ۱۵ درصد آهن سازی مصرف دارد، اما نورد گرم تنها ۶ درصد مصرف برق دارد. در مصرف آب نیز که مساله مهمی در منطقه اصفهان است، بیش از ۶۳ درصد مصرف آب تا مرحله اسلب بوده و مرحله نورد گرم تنها ۶ درصد مصرف دارد.

به گفته وی، همچنین حدود ۲۶ درصد هزینه تبدیل در بخش آهن سازی و ۵۵ درصد در فولادسازی و ۶ درصد در نورد گرم و ۱۳ درصد در نورد سرد است.

قائم مقام مجری طرح نورد گرم ۲ همچنین با اشاره به مسائل زیست محیطی بیان کرد: خط نورد گرم ۲ جزو خطوط تمیز به حساب می‌آید و آلایندگی آن در حد صفر است. اما بیشترین آلایندگی فولاد تا مرحله تولید اسلب است.

وی با اشاره به آمار سال ۹۹، افزود: قیمت تختال در سال گذشته ۵۳۰ یورو و هزینه تبدیل به ازای هر تن ۱۰ یورو است و ورق گرم متوسط ۵۹۰ یورو است. در واقع ۵۰ یورو سود خالص تولید ورق گرم است.

بخشیان تصریح کرد: اگر امروز نورد ۴.۲ میلیون تنی را در اختیار داشتیم سالانه حدود ۲۱۰ میلیون دلار سود خالص نصیب کشور و فولاد مبارکه می‌شد.

به گفته وی، کل ظرفیت صادراتی اسلب حداکثر ۸۰۰ هزار تن در سال است در صورتی حداقل ۲ میلیون تن ورق گرم به صورت سالانه وارد می‌شود. در واقع اگر نورد گرم را در اختیار داشته باشیم سالانه حدود ۹۰۰ میلیون یورو از خروج ارز جلوگیری خواهیم کرد.

بخشیان اضافه کرد: در تمام دنیا به ویژه کشور‌های پیشرفته به سمت کاهش صنایع آلاینده هستند، در نتیجه هم ژاپن و هم اروپا در بخش نورد گرم و سرد از پتانسیل بالایی برخوردار هستند و ترجیح می‌دهند محصولات میانی را از طریق واردات تامین کنند.

وی با اشاره به تاثیر این بخش در اشتغال نیز افزود: در بخش اشتغال نورد گرم از زمانی که کلنگ آن به زمین بخورد تا زمان بهره برداری و از آن زمان به بعد حدود هزار نفر را به صورت مستقیم مشغول به کار خواهد کرد و بصورت غیر مستقیم این رقم به ۱۰ هزار نفر خواهد رسید.

به گفته بخشیان، پیامد‌های اجرای نورد گرم ۲ این است که تقریبا در تمام محصولات کیفی روز دنیا توان تولید را در اختیار داشته باشیم. در واقع به دنبال پروژه‌ای هستیم که تا افق آینده محصولاتی که به بازار اضافه می‌شود را با کیفیت بالا تولید کند.

وی در ادامه تاکید کرد: پیشرفت دنیا در محصولات فولادی بر این موضوع متمرکز است که هرچه می‌توانیم فولاد سبک‌تر و مستحکم‌تر و عریض‌تر را تولید کرد. هر ۳ مورد یاد شده در پروژه نورد گرم ۲ دیده شده است.

وی تصریح کرد: همچنین ما به دنبال بومی سازی دانش تولید محصولات ویژه روز دنیا هستیم. امکان تولید ورق‌های گرم با کیفیت  API X120 و DP1100 و... را در برنامه پیش بینی کرده ایم. درکنار تامین نیاز داخل می‌توانیم صادرات این محصول را در برنامه داشته و ارز آوری خوبی برای کشور به همراه داشته باشیم.

بخشیان همچنین درباره اجرای این پروژه در دنیا، اضافه کرد: ما دارای چندین نوع نورد هستیم. نوردی که مبارکه به دنبال آن است از نوع CONVENTIONAL است، این نوع نورد به صورت انگشت شمار در دنیا تولید می‌شود، در کشور‌هایی همچون چین، ژاپن، ترکیه و اروپا تولید می‌شود، البته در خاورمیانه به غیر از ترکیه مشابه دیگری نداریم.

بخشیان درباره برنامه فولاد مبارکه برای تولید فولاد‌های استینلس و آلیاژی نیز اظهار کرد: فولاد مبارکه در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای ورود به حوزه فولاد‌های استینلس ندارد. فولاد مبارکه تولیدکننده فولاد‌های میکروآلیاژی است یعنی تا ۱ درصد حداکثر آلیاژ‌های فولادی، حال وقتی به بیش از ۱ درصد می‌رویم دیگر ورق نبوده و شکل‌های دیگری به خود می‌گیرند. در این باره ما فولاد آلیاژی ایران (یزد) را داریم که فولاد آلیاژی برای صنایع نظامی را داشته که نیاز بازار را تامین کرده و مبارکه برنامه‌ای در این باره ندارد.

وی افزود: در این میان صحبت‌هایی مطرح است که شاید در آینده فولاد مبارکه با فولاد اسفراین وارد همکاری شود، اما درباره نتیجه این موضوع بنده اطلاعاتی ندارم.

بخشیان در ادامه اضافه کرد: در بحث نسوز کوره‌های مورد نیاز تامین داخلی صورت می‌گیرد.

وی همچنین با اشاره به قرارداد این پروژه، افزود: اسناد در حال آماده سازی برای مناقصه است که بین ۹ پیمانکار برگزار می‌شود. در بخش داخل در فاز تهیه اسناد هستیم. بدون شک برنده مناقصه در بخش‌های مختلف به برند‌های مورد نیاز مراجعه خواهد کرد. این پروژه بسیار بزرگ و پیش بینی ما سرمایه ۲۰ هزار میلیارد تومان است که می‌تواند بخش‌های وسیعی از شرکت‌های پیمانکاری را درگیر کند.

بخشیان درباره بومی سازی تجهیزات و محدود شدن واردات برند‌های خارجی، اظهار کرد: فولاد مبارکه در بحث بومی سازی یک تغییر روش داشته است، در واقع بومی سازی با ۲۰ سال پیش تعریف متفاوتی دارد. در آن زمان وقتی قطعه یک موتور را می‌خواستیم بسازیم، سازنده‌ای وجود نداشت، اما امروز سازندگان وجود دارند. فولاد مبارکه امروز آن سری از تجهیزاتی که هنوز مدل خارجی دارد را با سازندگان وارد مذاکره می‌شود. قرارداد نیز به این صورت است که فولاد مبارکه در قبال ضمانت بانکی ۵۰ درصد هزینه را پرداخت و سپس با تست قطعه باقی مبلغ را پرداخت کرده و ۵۰ درصد ضمانت نیز آزاد می‌شود و در قرارداد تا ۳ سال خرید قطعات ذکر می‌شود. این رویکرد در نورد ۲ نیز اجرا خواهد شد که حجم تجهیزات سنگین است.

بخشیان با اشاره به برنامه زمانبندی پروژه نورد گرم ۲، اظهار کرد: برنامه ما برای این پروژه ۹۰۰ روزه بود، زمانی که قرارداد را با چینی‌ها امضا کردیم باید برخی مجوز‌ها را هر دو طرف دریافت می‌کردیم. در واقع پیش بینی ما اجرای پروژه ظرف ۳ سال است، اما مشکل ما تا به امروز در حوزه اخذ مجوز است و این تاخیرات تنها به دلیل بحث مجوز است که امیدواریم هرچه سریع‌تر این مجوز صادر شود.

وی افزود: چند فاکتور برای اجرای پروژه موثر است، ابتدا عزم و اراده مدیریت ارشد سازمان است که به صورت جدی دیده می‌شود. همچنین منابع مالی پروژه نیز در اختیار است. طرف خارجی نیز آماده همکاری بوده و تمامی فعالان صنعت فولاد مستقیم و غیر مستقیم به دنبال اجرا هستند. اگر پروژه به زودی صادر شود ۳ سال دیگر شاهد بهره برداری از پروژه باشیم.

بخشیان در ادامه این نشست و در قسمت پرسش و پاسخ درباره برنامه برای صادرات ورق‌های کیفی، بیان کرد: ما این توان را داریم که فولاد‌های کیفی تولید که بدون شک مازاد نیاز داخل است را صادر کنیم. حدود ۱.۵ میلیون تن محصولات سرد است که در سبد تولید نورد گرم ۲ و گرم هم حدود ۷۰۰ هزار تن است که فکر می‌کنم بتوانیم بیش از ۲ میلیون تن را صادر کنیم. البته در صورت رفع تحریم‌ها و توسعه فعالیت‌های کشور، نیاز داخل افزایش پیدا کرده و برنامه صادراتی تغییر می‌کند.

وی درباره حمل و نقل تختال‌های ماشین ۵، تصریح کرد: بدلیل شرایط فیزیکی ماشین ۵ و فاصله آن تا پروژه نورد گرم، تغییراتی را در ماشین‌های ۱ و ۲ در نظر گرفته ایم که از هر ۵ ماشین برای نورد گرم ۲ استفاده کنیم و تنها تختال‌های عریض را از ماشین ۵ شارژ کنیم.

قائم مقام مجری طرح نورد گرم ۲ همچنین در ادامه بیان کرد: ما در پروژه نورد گرم ۲ به دنبال تولید ورق‌هایی مستحکم تر، سبک‌تر و عریض‌تر هستیم.

بخشیان همچنین با اشاره به موانع اجرایی این پروژه اظهار کرد: خوشبختانه مجوز‌های زیست محیطی این پروژه اخذ و مشکلی در این باره وجود ندارد. اما قانونی در سال ۹۸ تحت عنوان حمایت حداکثری از تولید داخل ابلاغ شد که دارای ۲ بند است که تایید پروژه‌ها را منوط به آن می‌کند که اجرای کار ایرانی بوده و ۵۱ درصد به بالا کار ساخت داخل باشد. این در حالی است که وزارت صمت خود اذعان دارد که هیچ پیمانکار داخلی برای اجرای پروژه نورد گرم ۲ نیست و باید توسط خارجی‌ها اجرا شود. در این باره با وزارت صمت مذاکراتی داشته تا بتوانیم این مجوز را دریافت کنیم در غیر این صورت امکان واردات تجهیزات از خارج از کشور را نخواهیم داشت. اما در حوزه مجوز‌ها همچون بحث آب و محیط زیست هیچ مشکلی وجود ندارد.

بخشیان همچنین با اشاره به موضوع منابع ارزی نیز تصریح کرد: فولاد مبارکه در ۵ ساله گذشته افزایش سرمایه خود را به طور ۱۰۰ درصد از محل سود انباشته انجام داده است. در افزایش سرمایه سال ۹۹ نیز پروژه نورد گرم ۲ نیز دیده شده و نیازمند هیچ نوع فاینانسی نخواهیم بود.

وی درباره دانش فنی در قرارداد اجرای پروژه نورد گرم ۲ افزود: ما چند اقدام در بخش مهندسی انجام داده ایم که یکی از موضوعات بحث مشارکت کارشناسان فولاد مبارکه در فرآیند پیاده سازی اتوماسیون و کنترلی خط نورد گرم بود که طرف چینی خیلی راحت آن را قبول نمی‌کرد. اما در آخر این موضوع قبول شد و می‌توان آن را نقطه قوت اجرای این پروژه دانست.

به گفته وی، جایی که ما انتظار داشته باشیم تکنولوژی بهتری را از چین خواهیم خواست در نتیجه در بحث طراحی ما یک تکنولوژی اروپایی را خریداری می‌کنیم.

به گفته بخشیان، هزینه اجرای این طرح ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است که ۴۷ درصد خارجی و ۵۳ درصد داخلی خواهد بود.

وی در ادامه این نشست اضافه کرد: زمانی که برجام امضا شد و شرکت‌های خودروسازی فرانسه وارد کشور شدند می‌خواستند سرمایه گذاری کنند، در آن زمان ممیزی از فولاد مبارکه انجام شد که نتیجه آن نشان داد محصولاتی که خودروسازان استفاده می‌کنند مورد تایید نیست و نمی‌توان صادر کرد. زیرا استاندارد آن‌ها ورق‌های تمام گالوانیزه در گرید‌های مختلف است. در نتیجه اجرای این پروژه به صنعت خودروسازی کمک خواهد کرد.

بخشیان همچنین افزود: شکی نیست در ساخت تجهیزات نورد گرم مشکل خاصی نداریم، اما این پروژه در مدل‌های خود شاخص است. امروز مجبور به خرید این تکنولوژی از خارج از کشور هستیم، اما بی تردید توانایی ساخت آن را در کشور خواهیم داشت. اما ساخت این تکنولوژی در حال حاضر مدت زمان اجرا را طولانی خواهد کرد، اما باید تاکید کرد که ساخت آن غیر ممکن نیست.

تولید ورق‌های مورد نیاز خودروسازی با پروژه نورد گرم ۲

طهمورث جوانبخت معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه نیز در این نشست با اشاره به بحث بازاریابی این پروژه، بیان کرد: گرید‌های فولادی به چند دسته ساختمانی، صنایع نفت و گاز، خودروسازی و لوازم خانگی، تجهیزات سنگین، صنایع حرارت پذیر و فولاد‌های الکتریکی تبدیل می‌شود. این پروژه به فولاد‌های ساختمانی کمکی نمی‌کند، اما در حوزه فولاد‌های نفت و گاز گرید‌های مورد نیاز قابل تولید است.

وی تصریح کرد: در حوزه فولاد‌های نفت و گاز و مخازن فشار قوی، ۵۰ درصد گرید‌های جهان را تولید می‌کنیم، اما ۵۰ درصد باقی مانده با اجرای پروژه نورد گرم ۲ قابل تولید است. در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و گالوانیزه ما تنها یک/سوم گرید‌ها را تولید می‌کنیم، اما نورد گرم ۲، دو/سوم دیگر نیز قابل اجرا است. همچنین در حوزه‌های دیگر نیز این موضوع قابل انجام است.

وی افزود: هیچ کدام از گرید‌های فولاد‌های الکتریکی در کشور تولید نمی‌شود، اما با اجرای این پروژه می‌توان شاهد تولید این گرید‌ها نیز باشیم.

جوانبخت همچنین با اشاره به اجرای این پروژه و صادرات محصولات اضافه کرد: بدون شک مازاد محصول تولیدی صادر می‌شود، اما صنایع خودروسازی ما تا ۵ سال آینده باید به سمت خودرو‌های کیفی رفته و باید از ورق‌هایی با استاندارد‌های جهانی استفاده کنند. در نتیجه بخش زیادی از تولید به نیاز داخل اختصاص خواهد یافت.

جوانبخت با اشاره به موضوع مصرف انرژی و هزینه این پروژه بیان کرد: نورد گرم تنها ۶ درصد مصرف انرژی داشته و بخش عمده آلایندگی تا مرحله تختال است.