چرایی نبود طرح و برنامه برای توسعه پایدار با حضور بزرگان معدنی بررسی شد

به گزارش می‌متالز، «محمدتقی بانکی» وزیر اسبق نیرو و رییس اسبق سازمان برنامه و بودجه در این نشست کلاب هاوسی اظهار کرد: مساله برنامه ریزی موضوعی نیست که بتوان از آن امتناع کرد، اما عملکرد‌ها کمی متفاوت است. ما و مردم باید یاد بگیریم که با برنامه جلو برویم. مشکل کشور ما نقشی است که مجلس در تنظیم بودجه و برنامه داشته است.

وی افزود: بنده به عنوان کسی که چهار سال با مجلس در تماس بودم، در تلاش بودیم تا بودجه‌ای خوب را تدوین کنیم، اما بسیاری از نمایندگان احساس می‌کردند باید برای شهرشان بودجه و طرح‌های بزرگ را بگیرند. تجربه بنده نشان می‌دهد برنامه خوب تنظیم می‌شود، اما عملکرد مغایرت‌های بسیاری دارد. باید توصیه‌ها بر آن باشد تا دوره‌های آموزشی برای نمایندگان برای برنامه ریزی برگزار شود. باید نمایندگان توجیه شوند که با برنامه عمل کردن به نفع مردم است. توصیه اکید بنده برگزاری دوره‌های آموزشی برای نمایندگان است.

وی افزود: نمایندگان باید بدانند نماینده ملت هستند نه تنها نماینده شهر خودشان، باید با این آموزش‌ها مشکلات برطرف شود.

توسعه پایدار جایگاه خود را پیدا نکرده است

«محمد حسن عرفانیان آسیایی» بنیان گذار «فولاد مبارکه اصفهان» نیز در نشست کلاب هاوس «می متالز» بیان کرد: در برنامه ریزی هدف با جهت مشخص شده است، اما به هیچ وجه پس از انقلاب برنامه توسعه پایدار نقش پایداری نداشته است.

وی با اشاره به طرح فولاد مبارکه، اظهار کرد: این طرح پیش از انقلاب تصویب شده بود، اما هر سال برای پیگیری به سازمان برنامه می‌رفتم و اعتراض می‌کردم چرا بودجه متناسب با برنامه مشخص نشده است. این موضوع نشان می‌دهد بر حسب برنامه توسعه کاری انجام نمی‌شود.

عرفانیان اضافه کرد: متاسفانه در ایران هر رییس جمهوری که آمده برنامه خود را اجرایی کرده و هنوز توسعه پایدار جایگاه خود را پیدا نکرده و شهر یا روستایی نداریم که حداقل برای یک ماه پایداری خود را حفظ کند.

بنیان گذار فولاد مبارکه همچنین تصریح کرد: به نظر بنده باید یک بار دیگر درباره کلمه توسعه پایدار صحبت کرده و فلسفه شکل گیری آن را بررسی کنیم تا ببینیم نقش طرح و برنامه در توسعه پایدار کشور چیست.

عرفانیان در ادامه نیز با اشاره به مطرح شدن مشکلات از سوی مدیران فولادی، بیان کرد: ما کشور صنعتی نبودیم و نیستیم و حالا باید برای صنعتی شدن باید تکنولوژی را از بیرون انتقال دهیم تا صنعت در جامعه نقش آفرینی کند، اما سوال این است این تکنولوژی چطور وارد جامعه شود و چرخه صنعتی شدن راه افتد. این چرخه در تمام دنیا از فولاد و معدن شروع شده است.

وی تصریح کرد: کشور‌هایی همچون روسیه، ژاپن، چین و ... روی صنعت فولاد فشار آورده و ظرفیت‌های زیادی ایجاد کرده اند و تمام رفتار‌های توسعه صنعت را مبنتی بر دانشی که از تکنولوژی فولاد بدست آورند ایجاد کردند. ما این موضوع را در فولاد مبارکه به صورت کامل شکل داده ایم.

عرفانیان گفت: ما بیان کردیم برای صنعتی شدن کشور باید صنعت فولاد را خرد و مانند پازل بر روی این گربه چیدمان کنیم. ما برای اینکه اصفهان و کردستان مانند تهران شود باید یک صنعت سنگین که گازبر است ایجاد و تحت تاثیر آن ظرفیت‌های زیرساختی را دو برابر کرده و مسائل اجتماعی و اشتغال منطقه را رفع کنیم. ضریب شغلی صنعت فولاد ۴۳ است و با ایجاد آن می‌توان هزاران شغل ایجاد کرد. در نتیجه هر کجا صنعت فولاد احداث شود در حاشیه آن ۳ هزار صنعت دیگر شکل می‌گیرد. ما باید نقشه فولاد ایران را به تناسب خرد کرده و پازل مانند کرده تا زیرساخت ها فراهم شود.

وی تصریح کرد: پیش از این برنامه‌ها معادن نشات گرفته از صنایع بودند، یعنی باید یک صنعتی را ایجاد می‌کردیم تا معادن به آن‌ها وصل شود. این طرح در ذوب آهن اصفهان اجرا شد، اما اگر این کار اجرا شود، باطله‌ها افزایش و معادن غیر اقتصادی می‌شود. در نتیجه طرح استقلال معادن را مطرح کردیم تا صنایع از میکس معادن استفاده کنند. بزرگ ترین خیانتی که به کار رفت آن بود که معادن به سراغ فولادسازی رفتند. قرار بود سنگ آهن چرخه صنعتی را هدایت کند، در نتیجه باید معادن قابل بازیافت را به چرخه کشور بیاوریم.

باید به آمایش سرزمین توجه ویژه داشت

«عزیز الله عصاری» مدیرعامل اسبق شرکت توسعه معادن و فلزات نیز در این برنامه اظهار کرد: اینکه تا چه اندازه توسعه‌های رخ داده در کشور بر اساس آمایش سرزمین بوده، سوال بسیار کلیدی و مهمی است. اعتقاد بنده بر این است وقتی هر مسوولی به آمایش سرزمین نگاه می‌کند، بنده آن مسوول را دارای نگاهی کلان و آینده نگر می‌دانم. زیرا برای شکل گیری طرح و‌ برنامه باید پتانسیل‌های نقطه به نقطه کشور در حوزه‌های مختلف شناسایی و سپس بر اساس آن برنامه ریزی صورت بگیرد.

وی ادامه داد: گاهی با نگاهی کور به جلو رفتیم و در مناطقی صنایعی را ایجاد کرده ایم که نباید آن‌ها در این مکان‌ها شکل می‌گرفت.

عصاری اضافه کرد: باید به بستر آمایش سرزمین توجه خاص داشت. متاسفانه هیچگاه به صورت مجموعه و یک دست دارای مسوولان آینده نگر نبوده ایم. برای دستیابی به اهداف نیازمند نگاه کلان هستیم.

وی افزود: متاسفانه نگاه کلان به صورت سیستماتیک در کشور وجود ندارد تا نظم و برنامه را شکل دهد.

مدیرعامل اسبق شرکت توسعه معادن و فلزات در ادامه بیان کرد: آمایش سرزمین تقریبا در سال‌های آخر نزدیک به انقلاب شکل گرفت، اما پس از انقلاب تا همین چند سال اخیر آن طور که باید به این موضوع توجه نشد. متاسفانه ما در زمانی به آمایش سرزمین توجه کرده ایم که خیلی از اتفاقاتی که باید بر اساس پتانسیل شکل ترتیب داده می‌شد، نامنظم شده است.

عصاری افزود: البته آمایش سرزمین تصویب شده و ما می‌توانیم برنامه‌ها را بر اساس آن اجرا کنیم. اما متاسفانه ما زمان زیادی را بدون تفکر برنامه‌ای طی کرده ایم و امروز نمی‌توانیم به راحتی به آن نقطه دست پیدا کنیم. برگشت به این موضوع غیر ممکن نیست، اما سخت خواهد بود. نباید فرضیات بلند پروازانه در برنامه ما باشد.

وی تصریح کرد: شناخت وضعیت موجود و هدف برای وضعیت مطلوب باید به نحوی استراتژی را تنظیم کنم که به راحتی به آن برسیم، شعار و فرضیات بلندپروازانه در مسیر مانع ایجاد می‌کند.

عصاری افزود: برنامه اجرایی ما نباید تافته جدا بافته از دنیا باشد. ما باید با دنیا همسویی داشته باشیم در غیر این صورت دستیابی به اهداف سخت خواهد شد.

وی اظهار کرد: اگر فردی شخصیت تاثیرگذار باشد، اما تیمی همراه نداشته باشد، نمی‌توان انتظار موفقیت داشت. ما تنها با یک یا دو نفر به موفقیت نمی‌رسیم بلکه نیازمند گروهی آگاه هستیم. جامعه باید به این گروه اطمینان داشته باشد.

به گفته عصاری، باید به مردم توضیح داد که می‌خواهیم ایران را به کدام سمت پیش ببریم.

وی در ادامه تصریح کرد: برخی معادن به سراغ فولاد سازی رفتند، این موضوع هم به دلیل سرکوب قیمت سنگ بود و این موضوع هم ناشی از همان بحث برنامه ریزی است. هیچ معدنی با اختیار خود به سمت احداث واحد فولادسازی نرفت، بلکه وزارت خانه باید این موافقت را صادر کند.

عصاری اضافه کرد: معادن برای آزادسازی قیمت بسیار تلاش کردند تا بتوانند بالانس قیمتی را با توجه به هزینه‌ها و صنایع بالادستی که مفقود بود تامین کنند، اما نتیجه نداشت. معادن نیز برای ایجاد ارزش افزوده به سمت تکمیل زنجیره پایین دست رفتند. در واقع معادن ناچار به این موضوع بودند و این ناشی از نگاه وزارت خانه به این بخش بود.

مدیرعامل اسبق شرکت توسعه معادن و فلزات تصریح کرد: مدیران فعلی صنعت فولاد نمی‌توانند در برخی موارد مشکلات را مطرح کنند در نتیجه مجبور به بیان چالش‌ها هستند، اما به هر حال بیان همیشگی چالش‌ها نیز خود ایرادی بزرگ است، اما فراموش نکنید اقدامات زیادی صورت گرفت و پتانسیل خلاقیت در کشور ما بسیار بالا است و عدم استفاده از آن آسیب بزرگی به ما وارد کرده است. متاسفانه هیچ برنامه‌ای برای استفاده از شرکت‌های دانش بنیان و بچه‌های دانشگاهی نداریم و تنها به شعار ارتباط صنعت و دانشگاه اکتفا کرده ایم. البته شرکت چادرملو اخیرا یک پلتفرمی را با دانشگاه امیرکبیر منعقد کرده است که اتفاق مهمی در بخش معدن است.

عصاری بیان کرد: سنگاپور با ۳ شاخص به عنوان یک کشور هوشمند در دنیا شناخته می‌شود. اول شاخص شایسته سالاری بود یعنی یک قانون وضع شد که اگر کسی در این کشور مسوولیت داشته باشد حق ندارد مرتبطین خود را سر کار بیاورد. اما آیا این شایسته سالاری در کشور ما رخ داده است. اما شاخص بعدی عمل گرایی بود تا فردی که کار بلد است سریع جذب سیستم شود. سومین شاخص برای این پیشرفت صداقت بود تا شفافیت حاکم شود.

وی افزود: ما در برخی موارد باید شاخص‌هایی را مشخص کنیم. باید جمهوری اسلامی این شاخص‌ها را اعلام و پای آن بایستد. باید صداقت درکشور حاکم شود.

وی درباره نقش احزاب در توسعه بیان کرد: احزاب نیز نقطه رشد سیاسی است. زمانی که دولت‌ها بر اساس احزاب می‌آیند مشخص است که از دل چه افکاری بیرون آمده اند. مردم نیز با تفکر این افراد آشنا خواهند بود. ما باید بر شایسته سالاری پافشاری کنیم.

بخش معدن در حوزه‌های مختلف با مشکل مواجه است

«سید علیرضا شجاعی» معاون اسبق طرح و برنامه وزارت صمت نیز در این برنامه اظهار کرد: ما در سال ۸۷ آمایش صنعت و معدن را مصوب کردیم و پس از ادغام در سال ۹۰ در معاونت برنامه ریزی داشتیم، اما اینکه چرا ادامه پیدا نکرد علامت سوال بزرگ است. اما درباره تعامل باید گفت ما استراتژی معدن داشتیم که با کمک بخش خصوصی و دولتی ویرایش نهایی شد و در سال ۹۰ مصوب شد، اما باز هم مشخص نیست چه اتفاقی برای آن رخ داده است. نکته بعدی آن است که کارگروه توسعه معدن هم در سال ۹۱ به تصویب هیات وزیران رسید و رییس این کارگروه رییس جمهور بود و در سفر‌های استانی یکی از کارگروه‌های تشکیلی معدن بود، اما نزدیک به ۸ سال است چنین اتفاقی رخ نداده است.

وی ادامه داد: متاسفانه مدام مسیر را از ابتدا شروع می‌کنیم. به اعتقاد بنده بسیاری از موضوعات را داشتیم، اما در این سال‌ها کنار گذاشته شده و باید علت آن بررسی شود. ما برای تدوین استراتژی معدن دوباره به سراغ خانه معدن و سازمان نظام مهندسی معدن می‌رویم، اما اینکه چرا محقق نمی‌شود، خود جای بحث دارد.

شجاعی با اشاره به بازیگران حوزه معدن، گفت: بازیگران حوزه معدن چندان شفاف نیستند. یکی از آن‌ها نمایندگان مجلس است که هر کدام وقتی به سراغ ما می‌آیند یک طرح فولادی می‌خواهند و یک سیمانی و یک طرح خودرویی، در حالی که یک قطعه سازی هم در آن شهر نبود، اما این نمایندگان اصرار به اجرای چنین طرح‌هایی در شهر‌های خود داشتند. در نتیجه بازیگران حوزه معدن بسیار مهم هستند که آیا برنامه ارائه‌ای ما را اجرایی می‌کنند.

وی تصریح کرد: اما موضوع دیگر آن است که بخش معدن در ۸ حوزه دارای مشکل است که شامل حوزه‌های اقتصادی تا موارد زیرساختی و حقوقی، فناوری و ... می‌شود. در همین زمینه استراتژی نوشته می‌شود، اما به عنوان مثال محیط زیست همراهی نمی‌کند. در نتیجه مواردی وجود دارد که می‌تواند از اجرایی شدن برنامه جلوگیری کند و به نوعی به رویکرد جزیره‌ای برمی گردد.

شجاعی در ادامه تصریح کرد: حرکت توسعه معدنی در ابتدا دولتی بوده است و سپس به مجلس رسیده است و باید منتظر بود تا به بخش خصوصی برسد. خوشبختانه بخش خصوصی قوی در حال حاضر در بخش معدن فعال هستند که می‌توانند با توان خود توسعه را رقم زنند. در نتیجه تنها پروژه‌های خاص شامل تخصیص بودجه می‌شوند.

وی همچنین درباره تعامل با معاونان وزرا برای برنامه ریزی بیان کرد: حداقل در دوره خود تعامل خوبی با معاونان دیگر داشتم و تقسیم کار صورت گرفته بود. استراتژی معدن از طریق آقای جعفری و به دنبال آن ایمیدرو و خانه معدن اجرا می‌شد.

شجاعی همچنین درباره ادغام وزارتخانه صمت افزود: این ادغام در تیر ماه سال ۹۰ و پیش از وضع تحریم‌ها بود و به نوعی با کار مطالعاتی به این تصمیم دست یافتیم. در واقع تحریم‌ها دور اول در سال آخر یک دولت رخ داد که شاید اگر در سال‌های اول بود اتفاقات بدتری رخ می‌داد. از سویی دیگر سال قبل از تحریم ادغام وزارتخانه صورت گرفت. به نوعی ادغام کمک کرد عملکرد ما در مقابل تحریم‌ها بهتر باشد.

وی در ادامه با اشاره به خصوصی سازی بیان کرد: ما در بخش معدن موضوعی به نام تراز منفعتی را در کنار تراز ظرفیتی مطرح کردیم. اما در حوزه تراز منفعتی کمتر کار شده و همین موضوع باعث شده هر حلقه کار خود را کرده و در نهایت زنجیره گسسته شود. در حالی که این نگاه در حوزه سیاست گذاری نیز اثر گذار است.

شجاعی همچنین گفت: می‌توان یک جریان رسانه‌ای مطالبه گر با حضور تشکل‌های معدنی ایجاد کرد که در هر مساله ای موفق خواهد بود.

وی اضافه کرد: بنده خود در مقابل صدور مجوز‌ها مقاومت کردم و حتی در این باره وزیر وقت کارت زرد گرفت، اما اگر جریان رسانه‌ای در کنار آن بود می‌توانستیم حرکت بهتری داشته باشیم.

شجاعی با بیان اینکه چالش‌ها و راهکار‌ها مشخص است، افزود: بین این دو گپی وجود دارد که مهارتی است که مدیران کمتر به آن پرداخته اند. اگر بین این دو تبیین نشود نمی‌توان مشکلات را حل کرد. ما در بخش تببین خلا جدی داریم و نیازمند حضور رسانه‌ها و کارشناسان و تشکل‌ها و... هستیم.

وی بیان کرد: ما در سازمان مدیریت صنعتی ۳ دوره آموزشی MBA معدن و صنایع معدنی را شروع کردیم که برخی در آستانه فارغ التحصیلی هستند. این موضوع در بخش معدن به خوبی احساس می‌شد و به دنبال رفع این خلا هستیم.

از رشد‌های کوچک غافل شده ایم

«همت قلی زاده» کارشناس مسائل اقتصادی و مدرس اصول بودجه ریزی نیز در این نشست اظهار کرد: باید دید نقش دانش و خرد در طرح و برنامه چیست. در دستگاه‌های اجرایی ما معاونت طرح و برنامه وجود دارد و در دولت نیز نهادی به عنوان برنامه و بودجه وجود دارد و باید دید چه اتفاقاتی رخ داده است. به اعتقاد بنده مسوولان زمانی که در راس امور هستند شبانه روز تلاش داشته و در انتهای دوران خود بیشتر نقش منتقد دارند که چرا اتفاقی در ازای عملکرد ما رخ نداده است.

وی بیان کرد: ما باید بیشتر به تفکر افراد توجه کنیم و نباید خود را عقل کل بدانیم. متاسفانه ما به یک سیستم فکر نکرده ایم و این سیستم مجموعه‌ای است که جهان هم آن را تجربه کرده است، اما ما به آن اعتماد نکرده ایم.

قلی زاده تصریح کرد: دسترسی به نفت یکی از دلایلی است که باعث شده ما را از رشد‌های کوچک غافل نموده و در سطوح مدیریت عالی سیستم را کنار گذاشتیم.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: متاسفانه ما در هیچ کجای دنیا نداریم که یک دانشجو پس از اتمام دوره تحصیل خود در سمتی غیرمرتبط وارد کار شود، این موضوع سیستم را با مشکل همراه می‌کند، زیرا روسای ما رفاقتی تصمیم گرفتند و سیستم را ضعیف کردند و در باتلاق گرفتار شدیم.

قلی زاده تصریح کرد: هر روز ما بدتر از دیروز می‌شود و این دیگر به دولت‌ها هم ربط ندارد بلکه نتیجه کار‌ها و سیاست‌ها است. در سازمان برنامه و بودجه پیش از سال ۹۶ این سازمان ضعیف شده بود، زیرا ما به کارشناسان کشور احساس نیاز نکرده بودیم، چون درآمد‌های نفتی را داشتیم.

به گفته این کارشناس اقتصادی، ما در طول زمان با سازمان برنامه و بودجه رفتار خوبی نداشتیم در حالی که این سازمان نقش مهمی در حرمت دولت در میان اذهان مردم دارد. متاسفانه ما چنین نگاهی نداشتیم که حتی نارضایتی کارمندان دولت هم می‌تواند مشکل ساز باشد.

قلی زاده اظهار کرد: متاسفانه طرح و برنامه در این کشور از ماهیت به یک اسم تبدیل شد که ناکارآمد است. در کشوری که برنامه ششم تمام شده و یک سال بدون برنامه اداره می‌شود خبر‌هایی از عدم تحقق برنامه‌های گذشته به گوش می‌رسد. ما باید در پشت هر میزی که قرار می‌گیریم به اندازه قامت آن میز پاسخگو باشیم. زیرا مهمترین عنصر اداره کشور پاسخگویی است که متاسفانه در حال حاضر از بین رفته است.

این کارشناس اقتصادی نیز در ادامه افزود: ما در حوزه طرح و برنامه کشور، نقش آفرینان اقتصاد ایران به گونه‌ای دیگر هستند و ما باید به شکل دیگری رفتار کنیم، زیرا شرایط کشور روز به روز سخت‌تر می‌شود. کلونی‌های بسته اقتصادی باعث می‌شود دولت نتواند موفق باشد که متاسفانه این کلونی‌ها مانند مجموعه بانک‌ها و شستا و .. به معدن نیز علاقه‌مند هستند.

وی تصریح کرد: ما برای کوچک کردن دولت دولت‌های متعددی در کشور ایجاد کردیم. متاسفانه راهبرد‌های غلطی را در این سال‌ها انجام داده ایم. به عنوان مثال دفاتر خدمات الکترونیک به کانون فساد تبدیل شده اند.

قلی زاده افزود: باید به سوالات مهم پاسخ داد که چرا به این وضع رسیده ایم. ما با مسایل جدی همراه هستیم، اما راهکار اولیه برگشت به دانش و استفاده از ظرفیت متخصصان است در غیر این صورت اتفاق خوبی قابل پیش بینی نخواهد بود. باید لغو قانون هدفمند سازی انجام تا کشور بتواند در مسیر توسعه حرکت کند.

باید مانع زدایی کرد

«سید داود یثربی» بنیان گذار شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات نیز در ادامه این برنامه بیان کرد: برای ایجاد برنامه ریزی و توسعه پایدار تا آمایش سرزمین وجود نداشته باشد، توسعه پایداری شکل نمی‌گیرد در نتیجه از سال ۱۳۳۷ با تکنولوژی آن زمان آمایش سرزمین شروع شد و تا زمانی که ما در دستگاه‌های دولتی کار می‌کردیم تمام برنامه‌های سازمان برنامه و بودجه بر اساس آمایش سرزمین بررسی و تدوین می‌شد و تغییرات ایجاد و به دستگاه ابلاغ و آن‌ها موظف به اجرا بودند، اما امروز بازیگران حوزه معدن و صنعت و ... بر شرایط توسعه پایدار حاکم هستند.

وی ادامه داد: در نتیجه آمایش سرزمین در چنین شرایطی دیگر مفهموی ندارد. چرا باید اجازه داد که این بازیگران توسعه‌های کشور را زیر سوال ببرند. زمانی که این بازیگران همه کاره باشند می‌توانیم وزارت صمت و ... را با هم ادغام کنیم، چون آن‌ها نقشی ندارند.

یثربی افزود: حال کسانی که امروز در مسند مدیریت قرار دارند و اعلام می‌کنند بازیگران نمی‌گذارند این توسعه رقم خورد. ما از مدیران ارشد کشور خواهش می‌کنیم پایداری و توسعه کشور بر اساس همان مطالعات آمایش سرزمین باشد. شرکت‌هایی همچون ذوب آهن اصفهان، مبارکه و... که شکل گرفتند بر اساس برنامه‌های بلندمدت بود و تا زمانی که حاکمیت بر اساس طراحی سازمان برنامه و بودجه عمل می‌کرد، برنامه‌ها به درستی جلو می‌رفت. البته عوامل مختلفی بر این برنامه‌ها اثرگذار بود، اما ما به عنوان مدیران کشور موظف بودیم برنامه‌های تدوین شده بر اساس آمایش سرزمین را اجرایی و موانع را بر طرف کنیم.

وی تصریح کرد: سازمان برنامه و بودجه نیز بر این موضوع نظارت داشت. اما امروز متاسفم که از اکثریت افراد می‌شنویم بازیگران اکثر حوزه‌ها را مدیریت می‌کنند. ما باید آمایش سرزمین را بر اساس شرایط اقلیمی امروز کشور بازنگری کرده و توسعه پایدار کشور را برای برنامه‌های بعدی سازمان برنامه و بودجه طراحی کنند.

به گفته یثربی، اگر چنین اتفاقاتی رخ دهد دوباره به مسیر اصلی باز خواهیم گشت، ما ناامید نیستیم، اما از مدیران خواهش می‌کنیم دیگر نگویند بازیگران برنامه‌های کشور را تغییر می‌دهند.

وی افزود: لازم است از مشکلات مانع زدایی شود و باید دنبال راهکار‌ها و روش‌هایی رفت تا این اشکالات و موانع برطرف شود.

یثربی بیان کرد: ما خصوصی سازی را از شرکت‌هایی شروع کردیم که چسبندگی ۱۰۰ درصد به فولاد نداشتند، اما بعد‌ها آن‌هایی که وابستگی مطلق داشتند را خصوصی کردند که شرایط فعلی را در کنار شرایط حاکم بر کشور ایجاد کرد، اما تمامی این موارد راهکار دارد.

وی گفت: اولین موضوع آن است که شایسته سالاری را در تمامی بخش‌های کشور اجرایی کنیم. باید حواشی اصلاح شود تا گسستگی پیش آمده در مجموعه‌ها و برنامه‌ها را برطرف کنیم. باید ارتباط دانشگاه با صنایع و بخش معدن و ... شکل بگیرد و این ارتباط خود مانع زدایی خواهد کرد.

احزاب قوی عمل کنند

«حسن حسینقلی» عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در نشست کلاب هاوسی «می متالز» بیان کرد: شاید دلیل مشکلات یاد شده نبود حزب قوی در کشور است که وزیران ما از درون حزب بالا نمی‌آید و پاسخگو نیستند.

وی ادامه داد: همین که اجازه می‌دهیم فردی به برنامه اعتقاد نداشته باشد به دلیل نبود احزاب است. از سویی دیگر باید اجازه دهیم در اقتصاد تولید حرف را بزند و سیاست در خدمت تولید باشد و شاید این بزرگ ترین مشکل باشد.

به گفته حسینقلی، باید احزاب تقویت و در آن‌ها نمایندگانی را پرورش دهیم که به اجرای برنامه اعتقاد داشته باشند.

وی افزود: متاسفانه امروز بخش معدن با مشکلات بسیاری همراه است که حل آن‌ها بخش زیادی از زمان معدنکاران را می‌گیرد.

حسینقلی تصریح کرد: ما باید در این شرایط اقتصادی چه عملکردی داشته باشیم. ما وزارتخانه را ادغام کردیم، اما آیا مدیری داریم که بتواند این سه بخش را اداره کند؟

چرا تنها چالش‌ها مطرح می‌شود

«احسان رسولی» عضو هیات مدیره شرکت تامین فلزات هونام فولائ بندرعباس نیز در بخش دوم این برنامه اظهار کرد: ما از سال ۹۳، در جلسات مختلف و همایش‌ها شرکت می‌کنیم و پس از آن که فولاد تکنیک چشم انداز صنعت فولاد را مطرح و چالش‌ها را عنوان کرد، راهکار‌های اثرگذاری معرفی شد و همه ما منتظر بودیم پس از آن اتفاق با توجه به شناسایی صورت گرفته برنامه ریزی‌ها اجرایی و چالش‌ها رفع شود.

وی ادامه داد: در همان سال به این جمع بندی دست یافتند که برق، گاز، راه آهن و ... جوابگوی این هدف نخواهد بود، اما متاسفانه در عمل پس از این مدت اتفاقی در راستای اجرای این سند رخ نداد. امروز نیز در هر سمیناری تنها چالش‌ها و مشکلات مطرح می‌شود. متاسفانه معدن به جای سرمایه گذاری در توسعه به سراغ پایین دست می‌رود در نهایت فولادسازان با کمبود مواد اولیه همراه می‌شوند. عدم تقسیم سود درست باعث شد تا همه فعالان این زنجیره طلبکار باشند.

رسولی بیان کرد: مدیران صنایع بزرگ ما باید از طرح چالش پرهیز کنند بلکه باید اقدامات اجرایی خود را مطرح کنند تا فولاسازان کوچک نیز از آن استفاده کنند.

وی افزود: در حال حاضر مطرح می‌شود حاکمیت باید اقداماتی را برای تامین انرژی انجام می‌داد که از آن غافل شده حال توقع داریم دولت ریل ایجاد کند و کشتیرانی را توسعه دهد؟ باید مدیران فولادی برای رفع این مشکلات خود وارد شوند در غیر این صورت شرایط هر روز بدتر خواهد شد.

رسولی تصریح کرد: موضوعی که طرح می‌شود آن است که اگر معادن به فولادی‌ها وصل می‌شد دیگر معدنی‌ها به سراغ پایین دست نمی‌آمدند.

در خصوصی سازی عجولانه رفتار کردیم

«امیربیژن یثربی» برگزیده بنیاد ملی نخبگان در علوم زمین کشور نیز در این نشست اظهار کرد: کشور ما از کشوری بازار پول محور قرار است به سرمایه محور تبدیل شود. در این کشور مردم سهامداران منابع و انفال هستند. یعنی بورس در آن کشور فعال و تولید حرف اول را برای خرید سهم‌ها بزند. اصل ۴۴ قانون اساسی هم بر این موضوع تاکید دارد. خصوصی سازی در کشور ما اول از معادن شروع شد. معادن باید واقعا خصوصی می‌شد البته بخشی خصولتی شده و این واژه تنها در کشور ما وجود دارد. اما ما در این خصوصی سازی یک اشتباه بزرگ انجام دادیم و شرکت‌هایی را در حوزه صنعت فولاد خصوصی کردیم که وابستگی ۱۰۰ درصدی به یکدیگر داشتند. یعنی محصول نهایی یک مجموعه خوراک اولیه یک کارخانه دیگر بود و امروز این دو بخش را به جان هم انداخته ایم.

وی ادامه داد: در خصوصی سازی برخی شرکت‌ها عجولانه رفتار کردیم در حالی که اصل خصوصی سازی موضوع درستی است و باید رخ می‌داد.

از تجارب گذشته درس بگیریم

«بهزاد نیک نهاد» مدیر واحد احیا چادرملو نیز در این نشست کلاب هاوسی بیان کرد: صنعت فولاد حدود ۵۰ سال است در کشور فعال است، اما واقعیت آن است که این صنعت فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.

وی افزود: بنده در آن زمان در واحد کک سازی بودم و هر شب واگن‌ها وارد می‌شد و هر چند هفته یکبار معدنی‌ها به ذوب آهن می‌آمدند تا مطالبات خود را دریافت کنند. در آن زمان بیش از ۶ میلیون تن ماده معدنی ذخیره داشت، اما به مرحله‌ای رسیدیم که این ذخیره به کمتر از ۲۰۰ هزار تن رسید. در واقع معادن نیز مشکلاتی داشتند که جدا شدند.

نیک نهاد اظهار کرد: شاید متوسط قیمت فولاد ما با احتساب فولاد‌های آلیاژی به ۱۰۰۰ دلار نرسیده باشد و همه مجموعه‌ها به ظرفیت سازی فولاد توجه می‌کنند. ما کنسانتره سازی را با مشقت انجام می‌دهیم و در نهایت به فولاد‌های ساختمانی تبدیل می‌شود آن هم در سایز‌های خاص و ما به سراغ سایز‌های سنگین نرفته ایم. متاسفانه به سمت فولاد کیفی حرکت نکرده ایم. ما در تولید فولاد دارای مزیت رقابتی هستیم.

وی افزود: امسال بسیاری از فولادسازان به دلیل کمبود برق بخش زیادی از این ظرفیت‌ها را از دست دادند.

به گفته وی، باید در صنعت فولاد از تجارت ۵۰ سال اخیر استفاده و باید اتاق فکری در وزارت صمت ایجاد تا بزرگان صنعت فولاد تجارب تلخ و شیرین را مطرح تا مجبور به تکرار اتفاقات گذشته نشویم. باید در فولادسازی به ویژه با شرایط فعلی بازنگری صورت بگیرد. ما در برخی توسعه‌ها دچار مشکل شده ایم.

نیک نهاد تصریح کرد: در نقشه راهی که تدوین می‌شود تنها به ظرفیت توجه نشود، شاید با ارتقای کیفیت ارزش افزوده بیشتری ایجاد شود. ما در حوزه تکنولوژی‌های روز به دلیل تحریم‌ها با شرایط سختی همراه هستیم و با فرآیند‌های جدید فاصله زیادی داریم. در این بخش نیازمند همراهی دانشگاه برای ایجاد دانش فنی هستیم.

وی تاکید کرد: مجموعه زنجیره فولاد از یک وزارتخانه متمرکز به چندین وزارتخانه و سازمان‌های دیگر واگذار شده که برخی از این سازمان‌ها زیر نظر هیچ وزارتخانه‌ای نیستند. برای دستیابی به ۵۵ میلیون تن فولاد باید یک مجموعه متمرکز ایجاد شود.