شکاف میان تجارت و ذخایر معدنی ایران

به گزارش می‌متالز، اگرچه کارشناسان همواره بر ضرورت نقش‌آفرینی استارت‌آپ‌ها در به‌روزرسانی فناوری و تکنولوژی در بخش معدن تاکید دارند، اما شواهد نشان می‌دهد که موضوع هوشمندسازی معادن، به لایه حاکمیت رسوخ نکرده و توسعه فناوری‌ها در بخش معدن آنطور که باید و شاید اتفاق نیفتاده است. از این رو بسیاری از حوزه‌ها در این بخش مغفول مانده و یا اینکه از پتانسیل دیگر بخش‌های معدنی در حد قابل قبولی بهره‌برداری نمی‌شود. از این رو با اینکه بسیاری از مسوولان و صاحب‌نظران اقتصادی در کشور، بخش معدن را جایگزنی مناسب برای درآمد‌های نفتی می‌دانند، اما این بخش به دلیل چالش‌هایی که با آن روبه‌رو است، نتوانسته خروجی قابل توجهی به همراه داشته باشد. آنچه جالب توجه است اینکه بر اساس بررسی‌های معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در مورد وضعیت تجارت و ذخایر ایران در ۲۱ حوزه، یک شکاف در وضعیت این دو شاخص نمایان بوده است که پر کردن این شکاف می‌تواند زمینه کار و توسعه را فراهم کند. بر همین اساس رییس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به آنچه به عنوان شکاف میان تجارت و ذخایر معدنی ایران مطرح می‌شود، گفت: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در رده هجدهم دنیا قرار دارد و با پتانسیل‌های موجود در کشور، وضعیت معیشتی مردم نباید این گونه باشد؛ بنابراین لازم است از این نعمات خدادادی بهره بهینه‌تری کسب شود. این در حالی است که کارشناسان بر این باور هستند که برای بهره‌مندی از پتانسیل‌های خدادادی در بخش معدن، نیازمند توسعه فناوری‌ها در این حوزه هستیم. در این باره رییس هیات عامل ایمیدرو نیز بر این باور است که افزایش سهم بخش معدن در اقتصاد از طریق استفاده از تکنولوژی‌ها ممکن بوده و دستیابی به این هدف نیازمند ورود شرکت‌های دانش‌بنیان است.

حوزه‌های مغفول مانده در بخش مواد

در رویداد توسعه زیست‌بوم نوآوری حوزه معدن که توسط مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران برگزار شد، دستیار معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری به برنامه‌های این نهاد برای حمایت از توسعه فناوری‌ها در بخش معدن اشاره کرد و گفت: برنامه‌های پیشران معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در حوزه معدن، به مواردی، چون «توسعه فناوری‌های منتج به تاب‌آوری اقتصادی کشور»، «توسعه فناوری‌ها در فرآیند‌های استخراج، فرآوری و تلخیص مواد» و «توسعه فناوری تولید و فرآوری مواد پیشرفته و نوظهور» توجه دارد.

حمیدرضا شاهوردی افزود: اهمیت برنامه‌ریزی در حوزه مواد، به دلیل وسعت بالای این حوزه و نیز وابستگی رقابت‌پذیری و تاب‌آوری بخش‌های متعدد صنعتی به این حوزه بوده است؛ بنابراین هرگونه برنامه‌ریزی در جهت تقویت این بخش، هم از نظر فناوری و هم از نظر صنعتی حائز اهمیت است.

او در ادامه گفت: برنامه‌ریزی برای توسعه تکنولوژی در این بخش با دو هدف «ایجاد یک صنعت رقابت‌پذیر» یا «تولید یا تامین بخشی از اقلام وارداتی مورد نیاز صنایع کشور» انجام شده است. در عین حال دو زیربرنامه اصلی در این بخش طراحی شده که شامل توسعه فناوری تولید و فرآوری مواد با هدف کاهش ارزبری و توسعه فناوری تولید و فرآوری مواد با هدف افزایش تراز تجاری مثبت برای کشور است.

شاهوردی در بخش دیگری از سخنانش به حوزه‌های مغفول مانده در بخش مواد از جمله زنجیره سیلیسیم، زنجیره سرب و روی و زنجیره نمک در کشور اشاره کرد و گفت: ما در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وضعیت تجارت و ذخایر ایران را در ۲۱ حوزه مورد بررسی قرار داده‌ایم و شاهد یک شکاف در وضعیت این دو شاخص بوده‌ایم و پر کردن این شکاف زمینه کار و توسعه است. وی در ادامه با تشریح برنامه‌های این حوزه عنوان کرد که این برنامه‌ها در سطح ملی پیش‌بینی شده‌اند و پیشبرد آن نیازمند مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی است.

به‌روزرسانی تولیدات به کمک شرکت‌های فناور

محمدرضا بهرامن رییس خانه معدن ایران نیز طی سخنانی به ضرورت نقش‌آفرینی استارت‌آپ‌ها در به‌روزرسانی فناوری و تکنولوژی در بخش معدن اشاره کرد و گفت: ارزش صادرات سنگ‌های ساختمانی ایران در مقطعی معادل ۲۹۵ میلیون دلار بود که اکنون این رقم به کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار کاهش یافته است. مقصودم از بیان این نکته، تاکید بر این است که فعالان اقتصادی باید نسبت به سلیقه بازار، به‌روزرسانی تولیدات و نیز کاهش قیمت تمام‌شده توجه نشان دهند و تحقق این اهداف به کمک شرکت‌های فناور امکان‌پذیر است. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به اینکه ایمیدرو و خانه معدن در کنار شرکت‌های دانش‌بنیان معدنی قرار گرفته‌اند و از آن‌ها حمایت می‌کنند، گفت: البته تعدد شرکت‌های دانش‌بنیان به خودی‌خود افتخار نبوده و خروجی این شرکت‌ها حائز اهمیت است. او با بیان اینکه مواد معدنی از نظر عیار و میزان ذخایر در جهان رو به افول است، ادامه داد: ایران از این دو منظر کشوری جوان است و می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح، عملکرد مطلوبی در توسعه بازار‌ها داشته باشد. بهرامن گفت: تنها سه کشور ایران، روسیه و آمریکا در کنار ذخایر نفت از ذخایر معدنی نیز برخوردار هستند و این مزیتی است که با بهره‌گیری بهینه از آن می‌توانیم بازار‌های هدف را تصاحب کنیم.

ضرورت ارتقای جایگاه بخش معدن

وجیه‌الله جعفری مدیرعامل ایمیدرو نیز که در این نشست حضور یافته بود، از ضرورت ارتقای جایگاه بخش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد سخن گفت و افزود: افزایش سهم بخش معدن در اقتصاد از طریق استفاده از تکنولوژی‌ها ممکن بوده و دستیابی به این هدف نیازمند ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به این حوزه است. او در ادامه گفت: در طول ۶ الی۷ سال گذشته، با اکتشافات جدید حدود ۲۷ میلیارد دلار به ارزش ذخایر جدید افزوده شده است. با این وجود، چنانچه در استخراج این منابع از دانش و تکنولوژی‌های جدید استفاده شود، شاید ارزش مواد استخراج‌شده به بیش از ۲۷ میلیارد دلار برسد. از این رو شاید لازم باشد شرکت‌های بزرگ حوزه معدن به شرکت‌های کوچک فناور متصل شوند و اتصال این دو مجموعه می‌تواند نقش بزرگی در توسعه این بخش و استفاده بهینه از منابع ایفا کند. جعفری با بیان اینکه مرکز پژوهشی ایمیدرو، نقشه ۲۰۵۰ بخش معدن را ترسیم کرده است، توضیح داد: در این نقشه راه، توسعه اکوسیستم استارت‌آپی و طرح زیست‌بوم فناوری بخش معدن مورد پیگیری قرار خواهد گرفت. در این برنامه، ۵ راهبرد و ۲۳ اقدام پیش‌بینی شده است. او همچنین عنوان کرد که جشنواره اینوماین نیز با هدف احصای ایده‌های برتر و ایجاد ارتباط میان شرکت‌های بزرگ و کوچک برگزار می‌شود. جعفری همچنین اولویت‌های عملیاتی ایمیدرو در بخش معدن را برشمرد و گفت که تسهیل و بهبود فضای کسب‌وکار، توسعه بازار محصولات دانش‌بنیان، توسعه و تکمیل زنجیره ارزش، توسعه شرکت‌های تخصصی دانش‌بنیان و توسعه زیرساخت‌های نوآوری از جمله اولویت‌های این بخش هستند.

هوشمندسازی معادن، به لایه حاکمیت رسوخ نکرده است

رضا محتشمی‌پور، معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت نیز با اشاره به اینکه موضوع هوشمندسازی معادن، به لایه حاکمیت رسوخ نکرده است، به ضرورت افزایش سطح نظارت در حوزه معدن‌کاری و البته تغییر بازی به نفع معدن‌کاران واقعی تاکید کرد. او در ادامه با اشاره به کمبود نیروی انسانی در بخش دولتی گفت: برای افزایش نظارت‌ها در مراحل مختلف فعالیت‌های معدنی از جمله در حوزه فنی و استخراج و پرداخت حقوق دولتی، نیاز است که از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده شود. او خطاب به شرکت‌های دانش‌بنیان حاضر در جلسه گفت که آن دسته از توانمندی‌های خود را که متناسب با نیاز‌های بخش حاکمیت در حوزه معادن است به وزارت صمت اعلام کنند.

به‌کارگیری نخبگان جوان در طرح‌های توسعه‌ای

رییس اتاق تهران نیز با اشاره به شکل‌گیری مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران در سال ۱۳۹۸ گفت: طی سال‌های گذشته اقداماتی برای تقویت استارت‌آپ‌های حوزه خدمات انجام شده بود و فکر کردیم که لازم است اقداماتی نیز برای استارت‌آپ‌های حوزه تولید انجام شود و به واسطه اتاق، میان سرمایه‌گذاران و جوانان فعال در حوزه فناوری ارتباطاتی برقرار شود. مسعود خوانساری با بیان اینکه در دوره نهم هیات نمایندگان، تعدادی از کرسی‌ها در اختیار صاحبان کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان قرار گرفته است، ادامه داد: این اعضای هیات نمایندگان اکنون به عضویت شورای راهبردی مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران نیز درآمده‌اند.

او در ادامه با اشاره به آنچه به عنوان شکاف میان تجارت و ذخایر معدنی ایران مطرح شد، گفت: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در رده هجدهم دنیا قرار دارد و با پتانسیل‌های موجود در کشور، وضعیت معیشتی مردم نباید این گونه باشد؛ بنابراین لازم است از این نعمات خدادادی بهره بهینه‌تری کسب شود.

خوانساری سپس گفت: بررسی‌ها و شواهد نشان می‌دهد که وضعیت بهره‌برداری از منابع آب صحیح نبوده و چنانچه همین رویه ادامه یابد، بخش‌های زیادی از کشور به کویر تبدیل می‌شوند. در حوزه معدن نیز اگر به موقع اقدام نشود، شاید در آینده باز هم غبطه بخوریم؛ از این رو لازم است که برای بهره‌برداری از این ذخایر از دانش روز استفاده کنیم. البته یکی از مشکلاتی که اکنون وجود دارد، مهاجرت نخبگان است و ما کمبود نیرو‌های متخصص را در بخش خصوصی، بیش از بخش‌های دولتی احساس می‌کنیم؛ بنابراین لازم است نخبگان در طرح‌های توسعه‌ای کشور جذب شوند.

رییس اتاق تهران در ادامه، از آمادگی اتاق تهران برای کمک به دستگاه‌های دولتی سخن گفت و افزود: یکی از رسالت‌های اتاق بازرگانی تهران این است که ارتباط میان شرکت‌های بزرگ و فناور را برقرار و تقویت کند تا امکان استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود فراهم شود.

محلی برای عرضه و تقاضای فناوری

گفتنی است رویداد «توسعه زیست‌بوم نوآوری حوزه معدن» با حضور متخصصان، تیم‌‎های فناور و متولیان دولتی حوزه معدن در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد. این رویداد که به همت مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران با همکاری خانه معدن ایران برپا شد به محلی برای عرضه و تقاضای فناوری و جذب سرمایه برای اجرای طرح‌ها و ایده‌های استارت‌آپی تبدیل شد. در این باره سحر بنکدارپور رییس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران گفت: مرکز نوآوری اتاق تهران با هدف فرهنگ‌سازی، ترویج نوآوری، مهارت‌افزایی، تسهیل‌گری و رفع موانع کسب‌وکار و ایجاد ارتباط میان کسب‌وکار‌های اقتصادی اتاق بازرگانی و اکوسیستم نوآوری کشور تاسیس شده است. در این مرکز سعی داریم با بهره‌گیری از ابزار‌هایی از قبیل ارائه مشاوره‌های میز خدمت و تسهیل‌گری و رشد، نقش سازنده‌ای در فضای کسب‌وکار کشور ایفا کنیم و با سیاست‌گذاری و تدوین دستورالعمل‌ها در راستای حمایت از تولید دانش‌بنیان، یکسوسازی نیاز‌های بازار و تحقیق و توسعه علمی، از محصولات و تولیدات دانش‌بنیان حمایت کنیم. او در ادامه با بیان اینکه بخش معدن ایران دارای ظرفیت‌های مناسبی است و ایران از لحاظ در اختیار داشتن ذخایر معدنی در میان سایر کشور‌ها در جایگاه مناسبی قرار دارد، افزود: معادل ۱۱ درصد از ذخایر سنگ مس جهان در ایران واقع شده و کشورمان دومین دارنده ذخایر سنگ‌های تزئینی است. در سایر بخش‌های معدنی مانند زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و سرب و روی نیز ظرفیت بالقوه برای افزایش تولید داریم. از این رو با داشتن نگاهی علمی و مبتنی بر دانش و فناوری می‌توان شاهد نتایج مثبت و اثرات این حوزه عظیم کشور بر اقتصاد بود.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین