به همت «تجلی» و تلاش شبانه‌روزی مهندسین «آرسس»، ایران در رده چهارمین تولیدکننده عناصر نادر خاکی قرار گرفت

به گزارش می‌متالز، «امین افصحی» مدیرعامل شرکت «توسعه معادن و صنایع آرسس» در گفتگو با خبرنگار «می‌متالز» درباره پروژه‌های این شرکت در حوزه عناصر نادر خاکی عنوان کرد: شرکت «تجلی» جزو شرکت‌هایی است که به صورت جدی پا به عرصه عناصر نادر خاکی گذاشته و در این زمینه موفقیت‌های بسیاری چشمگیری در زمینه اکتشاف و فرآوری به‌ دست آورده‌ایم.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: به صورت کلی حدود ۴۰ روش برای استحصال عناصر نادر خاکی وجود دارد و بر اساس تست‌های مختلف و مشخصات شیمی معدنی، و فیزیکی خود کانی‌های هدف در پروژه، به این نتیجه رسیدیم که دو روش پاک‌ترین و اقتصادی‌ترین روش‌ها برای مونازیت‌های مروست است، یک روش بر پایه لیچ‌هالیدی است که بر پایه هالوژن‌ها در راکتور دما فشار بالا انجام می‌دهیم که نام این روش را "نمک مذاب، جدایش یونی" نهاده‌ایم، که این روش به شکل کاملا بومی است که حتی برای اولین بار در ایران خود راکتور را نیز شرکت «آرسس» طراحی و ساخته است. راکتوری که فرآیند مهندسی بسیار پیچیده‌ای دارد و عملا از آن می‌توان به عنوان یک دستاورد بزرگ مهندسی در کشور یاد کرد. روش دیگر بر پایه لیچ اسیدسولفوریک حاد است.

آماده افتتاح

افصحی افزود: کارخانه عناصر نادر خاکی «تجلی» را حدود کمتر از ده روز دیگر افتتاح می‌کنیم. در این کارخانه کوچک مقیاس مونازیت را برای اولین بار بدون استفاده از فلوتاسیون و الکترواستاتیک در مداری پیچیده، اما ارزان قیمت به عیار بیش از ۹۰ درصد می‌رسانیم تا عملا ضریب تغلیظی بیش از دو هزار برابر نسبت به عیار اولیه داشته باشیم. در ادامه تحقیقات در این زمینه شرکت «آرسس» به عنوان مجری این طرح بزرگ، بعد از افتتاح کارخانه کوچک مقیاس و با تولید بیشتری از مونازیت‌های مروست به این مساله می‌پردازد که در جدایش عناصر نادر خاکی کدام روش پاک‌تر است تا بتوانیم علاوه بر ریکاوری بالاتر با تعیین و کنترل مدیریت تشعشع و استاندارد‌های زیست‌محیطی یکی از دو روش مذکور را جهت ادامه کار و تولید صنعتی اکسید نادر‌های خاکی به کار ببریم. فکر کنم کل داده‌ها تا آخر تیرماه بیرون بیاید. در هر صورت هر روشی را که انتخاب کنیم، به دانش فنی این مواد رسیده‌ایم تا بتوانیم عناصر نادر خاکی را به‌ عنوان چهارمین کشور تولیدکننده این مواد در جهان تولید کنیم.

مدیرعامل شرکت «توسعه معادن و صنایع آرسس» در پاسخ به این پرسش که چه استان‌هایی بیشتر عناصر نادر خاکی دارند، گفت: اصفهان، یزد و کرمان و خراسان جنوبی، سیستان از نظر عناصر نادر خاکی دارای ظرفیت هستند. در این محدوده‌ها مونازیت، باستانزیت و زنوتایم وجود دارد.

افصحی درباره عناصر نادر خاکی توضیح داد و گفت: عناصر نادر خاکی به ۱۵ عنصر گروه لانتانیا از لانتانیوم تا لوتیوم تقسیم می‌شوند، به‌ علاوه استانتیوم و هیتیوم که در مجموع ۱۷ عنصر می‌شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که کدام یک از این عناصر جدا می‌شوند، گفت: به‌ راحتی نمی‌توان به این پرسش پاسخ داد. همه عناصر جدا می‌شوند، اما بیش از ۱۳۰ مرحله لیچینگ در جدایش عناصر نادر باید به کار بست، که در هر مرحله ترکیب مختلف پیش متال، آهن‌ربا‌های دائمی و ترکیبات کاتیونی همراه را می‌توان استخراج کرد که این ترکیبات هر کدام ارزشمند و در صنایع مختلف به کار می‌روند. این مراحل در اصل دانش بسیار سخت و پیچیده‌ای دارند؛ اما در مقیاس نیمه‌صنعتی همه کار‌های آن را انجام داده‌ایم و حتی این تعداد مراحل در تکنیک جدایش نوع اول نیز وجود دارد و عملا با هر روشی که پیش برویم به دلیل تعدد بالای عناصر هدف در مونازیت مراحل طولانی و پیجیده را باید طی کرد.

مدیرعامل شرکت «توسعه معادن و صنایع آرسس» همچنین در پاسخ به این پرسش که اکسید مونازیت در چه مرحله‌ای قرار دارد، گفت: بعد از اینکه کارخانه کوچک مقیاس را ایجاد کردیم و قادر شدیم مونازیت‌های مروست ۹۰ درصد تولید کنیم، مرحله بعد تولید اکسید است که در مرحله نهایی قرار دارد که یا با روش لیچ‌هالیدی یا اسیدسولفوریک حاد آن را انجام می‌دهیم.

افصحی ادامه داد: تا یک ماه آینده در ادامه همین کارخانه کوچک مقیاس، ادامه فرآیند جهت تولید اکسید‌های نادر راه‌اندازی خواهد شد، چراکه مطالعات آن انجام و تجهیزات آن خریداری شده و در مرحله نصب پروژه قرار دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که توجیه اقتصادی پروژه و محصول آن به چه میزان است، گفت: شرکت «آرسس» برای نخستین‌بار یک مطالعه کامل فنی اقتصادی بر مبنای استاندارد‌های به روز دانشگاه میشیگان و هاروارد در دست تهیه دارد که تحلیل‌های آن تا سال ۲۰۴۳ است. در آنجا موضوع اقتصادی بودن یا نبودن این مواد کاملا مطرح شده است. در برخی معادن هندوستان روی عناصر نادر خاکی با عیار ۱۰۰ پی‌پی‌ام کار می‌کنند؛ بنابراین در ایران این عناصر کاملا اقتصادی است، منتهی به‌ دنبال یک مدل اقتصادی جامع بودیم تا آن را روی سایت قرار بدهیم تا در اختیار عموم قرار بگیرد تا هزینه‌ها و بازگشت سرمایه آن روی سایت مشخص باشد.

در ادامه توضیحات فنی طرح مذکور و دیگر دستاورد‌های علمی این طرح افصحی با توضیح این موضوع که راکتوری که برای دما فشار بالا در حال ساخت آن هستیم، تنها برای عناصر نادر خاکی طراحی نشده است، گفت: در این راکتور می‌توانیم ترکیب کربنات لیتیوم را نیز بگیریم. منتظر بودیم خبر را زمانی اعلام کنیم که ساخت راکتور کامل شود تا شورابه‌های لیتیوم متعلق به هلدینگ «تجلی» را بتوانیم استحصال کنیم. امیدواری ما به پروژه استحصال لیتیوم بر پایه راکتور دما فشار بالا، بیش از ۹۰ درصد است.

گفتگو از علیرضا جعفری نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)

بارگیری تجهیزات مربوط به عملیات سرندکنی به مقصد مروست؛ پروزه فرآوری عناصر نادر خاکی

شایان ذکر است، فعالیت‌های اکتشافی «معدن مونازیت مروست خاوری» و «معدن مونازیت مروست باختری» انجام شده و اکنون ذخیره به ۱۲۰ میلیون تن رسیده و مدارک آن آماده و کامل است و حدودا یک سال بر روی آن کار شده است؛ لذا جهت تسریع در دریافت پروانه بهره‌برداری، این پروانه با ذخیره قبلی اخذ شده و اینک ظرف چند روزه آینده با ارسال مدارک و مستندات به اداره کل صمت استان یزد، امیدواریم به زودی شاهد فرآیند اصلاح "ذخیره پروانه بهره‌برداری" در پروانه بهره‌برداری «معدن مونازیت مروست خاوری» و «معدن مونازیت مروست باختری» باشیم.