انتظارات فولادسازان از دولت چهاردهم/ حاشیه سود فولادسازان به زیر ۱۰ درصد رسیده است/ با نصف کردن قیمت آهن، ملک ارزان نمی‌شود/ الزام عرضه کامل محصول فولادسازان در بورس کالا برداشته شود

به گزارش می‌متالز، در نشست خبری اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، «بهرام سبحانی» رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و سایر اعضای هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند.

راه‌اندازی راه‌آهن ایران - چین

«بهرام سبحانی» رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پاسخ به این پرسش که با راه‌اندازی خط راه‌آهن ایران – چین آیا زمینه صادرات فولاد نیز بهتر از قبل مهیا می‌شود، گفت: راه‌آهن ایران و چین افتتاح شده است، اما این خط یک مسیر خاصی را در پیش‌رو دارد، اگر کشور‌های هدف صادراتی ما در آن مسیر باشد، یک فرصت برای ما خواهد بود که کالای خود را به بازار هدف برسانیم، اما بازار‌های هدف صادراتی ما بیشتر در جنوب‌شرق آسیا، خاورمیانه و به‌ صورت محدود کشور‌های اروپایی هستند؛ از این‌رو ممکن است این ریل چندان برای صادرات ما مزیت به‌ شمار نرود. البته به طور کلی، این ریل یک مزیت صادراتی و وارداتی محسوب می‌شود و از این طریق به‌ راحتی می‌توان تجهیزات کارخانه‌ها را از چین یا بلوک شرق آسیا وارد کرد و سبب یک گشایشی شود.

انتظارات فولادسازان از دولت چهاردهم

سبحانی همچنین در پاسخ به این پرسش که انتظارات شما از دولت چهاردهم چیست، گفت: تحریم‌ها سبب دور زدن صادرات می‌شود و این دور زدن به همراه خود هزینه‌هایی دارد. امیدواریم دولت جدید به سمت تنش‌زدایی برود و شرایط را تسهیل کند. موضوع دیگر، ناترازی انرژی است که نمی‌توان یک شبه آن را مرتفع کرد. برای ۱۰ تا ۱۲ هزار مگاوات کسری برق، باید سرمایه‌گذاری انجام بگیرد و نیروگاه راه‌اندازی شود. باید شرایط به‌ گونه‌ای باشد که هم جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم و هم از امکانات مالی و فاینانس‌ها بتوانیم استفاده کنیم، وگرنه اوضاع ما بدتر از این خواهد شد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران همچنین افزود: رفع برخی چالش‌ها، فرآیندی زمان‌بر است، برای نمونه بحث اصلاح نرخ ارز برای صادرکننده یک تصمیمی است که نیازمند تعریف یک مکانیسم است و زمان چندانی نمی‌برد. ظرف دو هفته نخست استقرار دولت، می‌توان این تصمیمات را گرفت.

وی در ادامه افزود: موضوع دیگر، بحث بازار و مساله قیمت‌گذاری دستوری است. دست‌کاری نرخ و بازار بورس کالا نتیجه نمی‌دهد. بورس کالا جایی برای کشف قیمت در یک فضای آزاد رقابتی است، اما با مکانیسم و فرمول مختلف باید قیمت‌سازی کنیم. باید دولت در این راستا از مداخله پرهیز کند.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: موضوع دیگر ناترازی انرژی است که جبران آن زمان‌بر است. برای سرمایه‌گذاری در این زمینه باید ساختار درست ایجاد کرد، نه اینکه کارخانه‌دار بین تعطیلی کارخانه خود و ایجاد نیروگاه، مجبور به ایجاد نیروگاه شود؛ چراکه این ناترازی، چالش کشور است و چالش صنعت فولاد محسوب نمی‌شود، بنابراین در این راستا این دولت است که باید برنامه‌ریزی کند. من پیشنهاد دادم که دولت «نهضت نیروگاه‌سازی با مشارکت مردم» راه‌اندازی کند و در هر استان ۵۰۰ مگاوات برق ایجاد کند که با احتساب ۳۰ استان، ۱۵ هزار ناترازی برق جبران می‌شود. این امر نیاز به برنامه‌ریزی بین دولت و وزارت نیرو دارد و در این راستا دولت باید تسهیل‌گر باشد تا بخش خصوصی رغبت به سرمایه‌گذاری داشته باشد. در بخش گاز نیز وضعیت همین‌گونه است. ما بزرگ‌ترین میادین گازی دنیا را داریم؛ دولت باید واگذاری میادین گازی به بخش خصوصی را تسهیل کند. فرمول و شیوه‌های مالی برای سرمایه‌گذاری زیاد است که باید روی آنها کار شود. دولت باید هرچه سریع‌تر ناترازی برق و گاز را مرتفع کند. در کوتاه‌مدت می‌توان مدیریت مصرف در بخش خانگی انجام داد. کارخانه‌ها نیز باید به سمت بهینه‌سازی مصرف سوخت پیش بروند. در بخش خانگی مصرف انرژی چه در بخش گرمایشی چه سرمایشی بالاست که در این راستا دولت فرهنگ‌سازی انجام نداده است. از یک‌سو باید فرهنگ‌سازی انجام بگیرد؛ از سوی دیگر با مکانیسم‌های هزینه‌ای باید این موضوع را مدیریت کرد. باید استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف را ترویج داد.

سبحانی در ادامه با اشاره به نامه‌ای که از سوی انجمن فولاد خطاب به وزیر نیرو نوشته‌اند، گفت: برق یکی از بحران‌های فولادسازان است. ما فولادسازان کمبود برق را می‌پذیریم، اما انتظار داریم کمبود برق روی همه صنایع به‌ صورت یکسان سرشکن شود. یک واحد فولادسازی با دو ساعت قطعی برق دو ساعت را از دست نمی‌دهد، باید مذاب را تخلیه کند، وگرنه تمام آن منجمد می‌شود، یا راه‌اندازی خط تولید دو، سه ساعت طول می‌کشد. آغاز خط تولید هم دو، سه ساعت نیاز به گرم شدن دارد. به عبارتی دو ساعت قطعی برق به معنای ۸ ساعت از دست رفتن تولید در صنعت فولاد است. ما از طریق انجمن فولاد باید این اطلاع‌رسانی را انجام بدهیم.

وی افزود: نکته بعدی این است که صنعت فولاد را مجبور به احداث نیروگاه کرده‌اند، جالب آن است که برق صنعت فولاد را دولت می‌گیرد که امنیت سرمایه‌گذاری برای فولادساز است. از نزدیک ۵ هزار مگاوات برق مورد نیاز صنعت فولاد، حدود ۴ هزار مگاوات آن را خود فولادسازان تولید می‌کنند، چرا باید این صنعت در اولویت محدودیت‌های قطعی برق قرار بگیرد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: در زمینه ارز نیز انتظار داریم که هر نوع ارز رانتی حذف شود. این تفاوت نرخ ارز را از جیب تولیدکننده می‌گیریم، اما به جیب مردم نمی‌رود، بلکه سبب رانت برای برخی شده است. برخی با کارت ملی و کارت اجاره‌ای صادرات می‌کنند و ارز آن را نیز وارد نمی‌کنند. با این روش تنها از جیب تولیدکننده، رانتی نصیب برخی افراد می‌شود. البته دولت چهاردهم اعلام کرده که درصدد تک‌نرخی کردن ارز است که امیدواریم محقق شود.

سبحانی در ادامه با تاکید بر این موضوع که باید برنامه‌ریزی داشت، عنوان کرد: ما یک زمانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در کشور داشتیم که اگر برنامه‌ریزی برای مقدار مشخص تولید فولاد داشتیم، پیش‌نیاز‌ها و زیرساخت‌های آن را مشخص می‌کردند. این سازمان به دستگاه‌های اجرایی این پیش‌نیاز‌ها را به‌عنوان یک برنامه ابلاغ می‌کرد. حدود ۱۹ سال پیش یک برنامه تحت عنوان سند چشم‌انداز در افق ۱۴۰۴ نوشته شده که برای صنعت فولاد افق تولید ۵۵ میلیون تن در نظر گرفته شد. باید برای این تولید استخراج مواد معدنی چند برابری صورت بگیرد که این امر نیازمند ناوگان سنگین معدنی خواهد بود که امکانات برداشت و خردایش سنگ‌ آهن باید به کشور وارد می‌شد. برای تولید ۵۵ میلیون تن باید سالانه ۲۰۰ میلیون تن سنگ‌ آهن استخراج کنیم. برای این میزان تولید به چه میزان انرژی و سیستم حمل‌ونقل نیاز است. اگر بخواهیم به تولید ۵۵ میلیون تن برسیم باید ۳۰ میلیون تن آن را صادر کنیم که آیا به لحاظ قوانین داخلی زیرساخت چنین امری مهیا شده است. تنها صنعتی که به افق چشم‌انداز خود نزدیک شد، صنعت فولاد است، اما مساله این است که زیرساخت‌های مورد نظر پا به پای این صنعت رشد نکردند و برای تولید ۳۰ میلیون تن فولاد، برق و گاز نداریم. سال آینده به ۵۰ میلیون تن ظرفیت می‌رسیم، اما نمی‌توانیم بهره‌برداری کنیم، چراکه زیرساخت‌ها مهیا نیست. از سویی، وزارت صنعت، معدن و تجارت بالای ۱۰۰ میلیون تن مجوز فولادسازی داده است. آیا وزارت‌خانه‌های صمت، نفت و نیرو معاون طرح و برنامه ندارند که اجازه چنین مجوز‌هایی را می‌دهند.

بیشتر بخوانید: رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان کرد: ضرر ۹۸.۶ همتی فولاد در سال ۱۴۰۲ بابت انرژی/ حال صنعت فولاد مساعد نیست

احداث نیروگاه امری تخصصی است

وی همچنین درباره احداث واحد‌های فولادسازی تصریح کرد: واحدهای فولادسازی مجبور به احداث نیروگاه شده‌اند؛ در حالی‌ که احداث نیروگاه یک موضوع تخصصی است. اگر یک نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی در بندرعباس بسازید، ۵۰۰ مگاوات به شما برق می‌دهد، اما همان نیروگاه در کرمان ۳۸۰ مگاوات به شما برق می‌دهد. هر اندازه از سطح دریا بالاتر بیایید، میزان برق‌دهی یک نیروگاه کمتر می‌شود. وزارت نیرو باید برنامه‌ریزی کند که چه میزان تولید برق، طی یک سال در کجا و با چه ظرفیتی تولید کند تا بهترین نتیجه را بگیرد. فراخوان بدهد و به سرمایه‌گذار تسهیلات برای احداث نیروگاه بدهد. این سرمایه‌گذار ممکن است فولادساز باشد که فولادسازان می‌توانند یک کنسرسیوم تشکیل بدهند و پنل خورشیدی برای نیروگاه خورشیدی خریداری کنند. عربستان بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی را راه‌اندازی کرده است. فولادسازان نیز می‌توانند با ایجاد کنسرسیومی به میزان ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در کویر ایران ایجاد کنند که انرژی پاک نیز محسوب می‌شود. اگر وزارت نیرو به‌ عنوان متولی این کار را انجام ندهد، شاهد تصمیم‌های جزیره‌ای خواهیم بود که سبب اتلاف منابع می‌شود. وظیفه معاونت طرح و برنامه‌ریزی همین کار است.

صادرات با واسطه‌ها

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران همچنین درباره صادرات فولاد خاطرنشان کرد: سال گذشته در صنعت فولاد ۸ میلیارد دلار صادرات داشتیم. اگر تنها ۲۰ درصد کاهش قیمت واقعی به دلیل تحریم داشته‌ایم، سبب شده که دو میلیارد دلار از جیب تولیدکننده برود. اگر سیستم بانکی وجود داشت و قادر به باز کردن ال‌سی در کشور بودیم، خریدار خارجی مستقیم از ما خرید می‌کرد، هم‌ اکنون که این روال نیست، خریدار خارجی به ما پول نمی‌دهد. یک واسطه این کار را انجام می‌دهد که در ازای آن ۱۰ تا ۲۰ درصد را برمی‌دارد.

بورس کالا محل کشف قیمت است

سبحانی همچنین افزود: سال ۱۳۸۲ در آن زمان در شرکت ذوب‌ آهن اصفهان بودم، با قیمت تکلیفی ۲۰۰ می‌فروختیم، در حالی‌ که قیمت آزاد ۴۵۰ تومان بود. وقتی بورس کالا راه‌اندازی شد، قیمت ۴۲۰ تومان شد. با وجود بورس کالا، محصول هم ارزان‌تر به‌ دست مصرف‌کننده می‌رسید و هم مابه‌التفاوت آن به خط تولید برمی‌گشت، از این‌رو توسعه‌ها بیشتر در دهه ۱۳۸۰ شتاب گرفت.

وی افزود: مصرف داخلی حداکثر ۲۰ میلیون تن است که باید حدود ۱۲ میلیون تن آن را صادر کنیم. نباید تولیدکننده تمام محصول خود را در بورس کالا عرضه کند، بورس کالا محل کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضاست. وقتی عرضه را دو برابر تقاضا کرده و قیمت را هم دستوری کنیم، رقابتی شکل نمی‌گیرد. قیمت هم ساختگی می‌شود. باید در حد کشش بازار محصول به بورس کالا بیاوریم تا رقابت ایجاد شود. بعد عنوان می‌کنند اگر عرضه کردید و خریداری نداشتید، مجاز به صادرات هستید. خریدار خارجی که منتظر ما نمی‌ماند تا مازاد خود را به او بدهیم. خریدار خارجی حدود سه ماه قبل سفارش می‌دهد. دولت چهاردهم در ماه اول با صدور دستور‌العمل‌های درست، می‌تواند این موانع را رفع کند.

واردات ورق توجیه ندارد

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پاسخ به این پرسش که چرا واردات ورق به کشور داریم، گفت: درباره واردات ۲۰۰ میلیون دلاری باید عنوان کرد که بیشتر این واردات در راستای واردات ورق‌های پوششدار بوده است. البته در زمینه ورق‌های پوششدار با کمبودی روبه‌رو نیستیم. انصاف نیست که با وجود چندین واحد گالوانیزه در کشور که ظرفیت خالی نیز دارند، شاهد واردات ورق به کشور باشیم. انجمن درباره این واردات نامه‌ای به وزارت صمت نوشت و خواستار بازنگری در این زمینه شد. البته این واردات ناشی از برخی توافق‌نامه‌های دولتی است. زمانی که در شرکت فولاد مبارکه بودم یک نوع ورق عریض برای سقف خودروی ون و اتوبوس تولید می‌شد که ما از ارز خود آن را وارد می‌کردیم و مدیریت بازار انجام می‌دادیم. اما هم‌ اکنون برای ورق‌های پوششدار مدیریت انجام نشده و ۲۰۰ میلیون دلار برای این امر اختصاص داده شده است.

سبحانی همچنین افزود: البته خط لوله انتقال آب خلیج‌ فارس با ورق گرم است و با ورق‌های پوششدار خودرو متفاوت است. هم‌ اکنون ورق با ارز نیمایی بدون تعرفه وارد می‌شود و قابل رقابت با تولید داخلی می‌شود، در چنین شرایطی تولیدکننده مجبور به کاهش تولید خود می‌شود.

باوجود ظرفیت خالی تولیدکنندگان داخلی، شاهد واردات ورق‌های پوششدار هستیم

«محمدرضا بنائیان» عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز در ادامه این نشست خبری عنوان کرد: صنعت با ناترازی برق روبه‌رو است. یک راهکار برای این مساله این است که واردات را به صادرکننده بدهند. ما در سه ماهه نخست امسال ۳۸۰ هزار تن محصولات فولادی وارد کرده‌ایم که خود شرکت‌های فولادی می‌توانستند آن را وارد کنند تا بتوانند اختلاف ارز نیمایی با ارز آزاد را جبران کنند. ولی متاسفانه این مجوز از سوی صمت داده نشد.

بنائیان افزود: موضوع دیگر، نرخ تسهیلات ۴۲ درصدی است. این عدد به شدت هزینه‌های تولید را افزایش داده است.

وی با اشاره به این موضوع که پیشنهاد‌هایی که به وزارت نیرو درباره مدیریت انرژی از سوی انجمن فولاد ارائه شده، قابل دسترس است، گفت: در زمینه محدودیت‌های انرژی فشار روی فولادسازان وجود دارد، اما روی سایر صنایع چنین فشاری وجود ندارد.

بنائیان همچنین درباره واردات ورق گالوانیزه عنوان کرد: خط تولید قلع‌اندود فولاد مبارکه به مدت ۵ تا ۶ روز به دلیل عدم تقاضا خوابیده است. خط گالوانیزه با ۷۰ درصد ظرفیت و خط ورق خودرو با ۴۰۰ هزار تن ظرفیت، ۲۰۰ هزار تن تولید دارد. در چنین شرایطی شاهد واردات ورق‌های پوششدار هستیم.

حاشیه سود فولادسازان به زیر ۱۰ درصد رسیده است

«امین ابراهیمی» عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان در نشست خبری انجمن فولاد عنوان کرد: صنعت فولاد به عنوان یک صنعت صنعت‌ساز در کشور ما نقش بی‌بدیلی را در اقتصاد بازی می‌کند. ۵.۵ درصد از تولید ناخالص ملی را صنعت فولاد به خود اختصاص داده است. با وجود برخی مزیت‌های نسبی مانند منابع انرژی، منابع معدنی، دسترسی به آب‌های آزاد، ظرفیت صادراتی و نیروی انسانی ماهر، صنعت فولاد در کشور شکل گرفته است. بر اساس آمار رشد توسعه صنعت فولاد طی دو دهه گذشته متناسب با برنامه‌های توسعه‌ای کشور بوده است که هم‌ اکنون به بالای ۴۵ میلیون تن ظرفیت در این صنعت رسیده‌ایم. اما طی این مدت زیرساخت‌ها مانند انرژی و حمل‌ونقل توسعه پیدا نکرده است و یا دخالت‌های دستوری صنعت فولاد را دچار بحران جدی کرده است. بر اساس صورت‌های مالی شرکت‌های فولادی که تقریبا ۱۶ درصد بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند، شاهد یک افت شدید حاشیه سود این شرکت‌ها هستیم. متوسط حاشیه سود واحد‌های فولادسازی به زیر ۱۵ درصد رسیده و اگر واحد‌های معدنی را جدا کنیم این حاشیه سود به زیر ۱۰ درصد رسیده است. وقتی نرخ سود بانکی به ۳۰ درصد رسیده، هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نخواهد شد که سرمایه خود را وارد صنعتی کند که سود آن به زیر ۱۵ درصد رسیده است. یکی از دلایل اصلی که بازار سرمایه تحت تاثیر قرار گرفته، به‌ خاطر کاهش شدید حاشیه سود شرکت‌هاست. علت کاهش حاشیه سود شرکت‌ها به چند علت عمده بازمی‌گردد، یکی از آنها موضوع افزایش بهره‌وری و استفاده از ظرفیت حداکثری است که در اختیار خود شرکت‌ها قرار دارد.

تفاوت نرخ نیمایی و ارز آزاد به ۲۰ درصد رسیده است

ابراهیمی در ادامه خاطرنشان کرد: طی چند سال گذشته درآمد در شرکت‌های دولتی افزایش یافته، اما این افزایش درآمد کاملا کانالیزه عملیاتی شده است. امروز فاصله نرخ نیما با نرخ ارز آزاد حدود ۲۰ درصد شده است. فولادساز باید صادرات خود را به نرخ نیما بدهد، اما مایحتاج و طرح‌های توسعه‌ای خود را با ارز آزاد تهیه کند. یا در بحث تامین مالی است، نرخ تامین مالی ۴۲ درصد شده است. چه پروژه‌ای توسعه‌ای در کشور نرخ موثر ۴۲ درصدی دارد. هرچند درآمد فولادسازان افزایش پیدا کرده، اما نسبت به سرمایه آنها این افزایش درآمد کاملا کانالیزه افزایش یافته است. در بخش هزینه نیز هزینه‌ها به‌ شدت در حال افزایش است. سهم فولاد در مصرف انرژی در کل کشور حدود ۱۵ درصد است که حدود ۷ تا ۹ درصد مصرف برق، ۵ تا ۶ درصد مصرف گاز و ۰.۲ درصد مصرف آب دارد؛ این در حالی است که این صنعت نخستین بخشی است که مورد محدودیت‌های انرژی قرار می‌گیرد. افزایش نرخ انرژی نیز بسیار افزایش یافته است. طی ۵ سال گذشته قیمت شمش ۵.۴ برابر شده، اما قیمت آب ۳۰ برابر، قیمت گاز ۲۰ برابر و قیمت برق نزدیک ۱۵ برابر شده است. از سوی دیگر، فولادساز مکلف است ارز خود را به سامانه نیما بدهد. همچنین محصول خود را باید با مکانیسم‌های تعریف‌شده در بورس کالا عرضه کند. این افزایش هزینه‌ها، ترمزی برای درآمد بوده و سبب کاهش حاشیه سود فولادسازان شده است؛ در حالی‌ که حاشیه سود شرکت‌ها ضربان قلب این صنعت به‌شمار می‌رود.

وی تاکید کرد: چالش کوتاه‌مدت فولادسازان، موضوع درآمدی و فاصله شدید نرخ ارز نیما و ارز بازار آزاد است. ما دو برابر نیاز کشور فولاد تولید می‌کنیم، از این‌رو فولاد مزیت صادراتی ماست و نمی‌توانیم در سایر بخش‌ها مزیت ایجاد کنیم. در زنجیره فولاد نیز تنها در یک بخش دارای مزیت هستیم. برای نمونه شرکت وله برزیل بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ آهن است که هم دسترسی این شرکت به منابع طبیعی و هم به منابع مالی بیشتر از ماست، اما چرا زنجیره خود را تکمیل نکرده است، چون که مزیت این شرکت صادرات سنگ‌ آهن است. مزیت تولید فولاد در کشور ما، صادرات فولاد میانی است. اگر بر بستر مزیت‌های صادراتی خود تمرکز نکنیم، به تبع عدم توزان اتفاق خواهد افتاد. اولین اتفاق این است که تعریف‌های خود را از خام‌فروشی اصلاح کنیم، زیرا صنعت فولاد به‌ دلیل استفاده از کلمه خام‌فروشی به‌ شدت در حال ضربه خوردن است. در تمام دنیا به فولاد میانی، عنوان محصول نیمه‌نهایی اطلاق می‌شود. در کشور ما به عنوان مواد خام جلوی صادرات آن را گرفته‌اند و برای صادرات آن عوارض در نظر گرفته‌اند. وگرنه تولیدکننده مشکل صادراتی ندارد و ۹۹.۹ درصد مشکلات صادراتی در مرز‌های داخل ایران است. مشکلات خارجی ما ۰.۱ درصد است. مشکلات عوارض صادراتی و بازگشت ارز به سامانه نیما اگر در کوتاه‌مدت اصلاح شود، به تبع درآمد شرکت‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و به‌ دنبال آن تعادل در بازار برقرار می‌شود. کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای باید برچیده شود. قیمت‌ها با این کارت‌ها دستخوش تغییر می‌شوند و شرکت‌های بزرگ صدمه می‌بینند.

اختلاف نرخ ارز باید از بین برود

این عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: اختلاف نرخ ارز باید از بین برود و اگر اختلافی وجود دارد باید مابه‌التفاوت آن به شرکت‌های تولیدکننده داده شود. در داخل نیز قیمت‌ها بر بستر عرضه و تقاضا حاکم شود تا حاشیه سود شرکت‌ها افزایش یابد و به‌ دنبال آن بازار سرمایه اصلاح می‌شود. اصلاح نرخ ارز یکی از ضروریات است.

ابراهیمی با اشاره به اینکه در حوزه برق نیز ناترازی داریم، گفت: ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت برق کشور است و در دوران پیک، مصرف  برق ۷۵ هزار مگاوات است. آیا با ایجاد نیروگاه مشکلات ما حل خواهد شد. راندمان نیروگاه‌های ما بالای ۴۰ درصد است. ما به‌ جای مدیریت مصرف، مدیریت خاموشی را در پیش گرفتیم. صنعت فولاد در مجموع ۵۵۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کند و با سایر صنایع فلزی همانند مس و آلومینیوم به ۷ هزار مگاوات مصرف می‌رسد. کل صنعت ۱۴ هزار مگاوات مصرف دارد، این در حالی است که صنعت فولاد ۲ هزار مگاوات برق در سال ۱۴۰۰ تولید کرده است. همچنین بعد از سال ۱۴۰۰ به‌ واسطه قانون رفع موانع تولید نزدیک به ۲ هزار مگاوات نیروگاه ایجاد کرده‌ایم و حدود ۳۵۰۰ مگاوات برق به شبکه می‌دهد؛ در حالی‌ که همچنان برق فولادسازان قطع می‌شود. از سال ۱۳۶۸ امکان نداشته که شرکت فولاد خوزستان یک روز تعطیل شود، در حالی‌ که به مدت ۸ روز است که تولید ما (فولاد خوزستان) صفر شده است. صنعت فولاد ۸۰ درصد محدودیت برق دارد، اما محدودیت برق سایر صنایع ۴۰ درصد است. صنعت فولاد بیشترین آسیب را می‌بیند. در نظام توزیع محدودیت‌های انرژی حتما باید بازنگری شود.

وی افزود: نکته سوم رشد بیش از اندازه برخی زنجیره‌های فولاد است. یک سال که در یک حلقه با کمبود مواجه می‌شویم، سال بعد همه در آن حلقه سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند و سال پس از آن، در آن حلقه با مازاد روبه‌رو می‌شویم. باید نظام حکمرانی، تمام زنجیره تولید در صنعت فولاد را رصد کند و بر اساس مزیت‌ها اجازه تاسیس واحد‌های جدید را بدهد. اگر تمام شرایط مهیا باشد، بستر حمل‌ونقل اجازه ایجاد واحد جدید را نمی‌دهد.

مدیرعامل فولاد خوزستان افزود: حدود ۷۰ درصد هزینه فولادسازان مواد اولیه و حدود ۳۰ درصد مربوط به حمل‌ونقل است. به دلیل فاصله معادن با واحد فولادسازی مشکل حمل‌ونقل به‌وجود آمده است. با توجه به تمام این شرایط باید توسعه‌های آینده را به پیش برد.

ابراهیمی همچنین یادآور شد: همواره در نظام‌های اقتصادی چندنرخی، بالاترین نرخ به مصرف‌کننده و پایین‌ترین نرخ به تولیدکننده می‌رسد. فاصله بین این دو به نفع دلالان می‌شود؛ اما اگر به تولیدکننده برسد، سبب توسعه انتقال آب خلیج‌ فارس، نیروگاه و جاده و ... می‌شود.

وی به دستورالعمل‌های مختلف نیز اشاره کرد و افزود: در سال ۱۴۰۲ افزون بر ۱۳۵۰ دستورالعمل در حوزه‌های مختلف صادر شد که ۱۲۰۰ دستورالعمل در حوزه کسب‌وکار بود، یعنی متوسط روزی ۴ دستورالعمل در این حوزه صادر می‌شد. برای نمونه عرضه میلگرد تقریبا صفر است و علت آن در بخشنامه‌هاست و قیمت میلگرد در بازار ارزان‌تر از بازار بورس است. این نتیجه یک بخشنامه غیرکارشناسی است.

ابراهیمی در پاسخ به پرسش‌های خبرنگار «می‌متالز» که برخی فعالان صنعت فولاد می‌گویند که باید به سمت محصول نهایی با ارزش‌افزوده بیشتر برویم، در ارتباط با مازاد بودن آهن اسفنجی و آخرین وضعیت زمزم۳، گفت: در عرضه آهن اسفنجی تولید زیاد بوده و تقاضا کم شده است. در حوزه میلگرد نیز حجم سرمایه‌گذاری با سایر حوزه‌ها قابل قیاس نیست و اکثر کشور‌های اطراف ما در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سیاست حمایتی در حوزه میلگرد سبب شده تا کشور‌های هدف مثل عراق تعرفه‌های وارداتی وضع کرده و امروز قیمت میلگرد کاهش پیدا کرده است. در تمام این مسائل، سیاست‌هایی که روی ارزش‌افزوده برای سودآوری بیشتر تاکید دارند، تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند.

وی همچنین به زمزم۳ اشاره کرد و گفت: زمزم۳ به‌ واسطه حمایت‌های دولت افتتاح شد و پروژه با راندمان ۷۰ درصد کار می‌کرد. یک ماه نیز به ۱۱۰ درصد راندمان رسید. تا دو هفته گذشته فعالیت داشتیم و تا پایان تابستان موضوع فروش را نیز بسته‌ایم. منتهی مازاد تولید آهن اسفنجی داشتیم، اما اکنون این واحد به‌ واسطه قطعی برق کار نمی‌کند.

محدودیت انرژی بین همه صنایع یکسان اعمال شود

همچنین «بهادر احرامیان» عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در این نشست عنوان کرد: سال ۱۴۰۳ سال پرچالش برای صنعت فولاد است. در ناترازی برق صنعت فولاد با صد درصد محدودیت، اما سایر صنایع با ۱۵ درصد محدودیت کار می‌کنند. باید این محدودیت‌ها را بین تمام صنایع متوازن کرد؛ این در حالی است که فولادسازان به وظیفه نیروگاه‌سازی خود عمل کرده‌اند. صنعت فولاد یکی از صنایع ارزآور محسوب می‌شود و در این راستا رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.

احرامیان در ادامه افزود: موضوع دیگر، صادرات است. انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا تا حدی قطعی شده است. وی اعلام کرده ایران ۳۵۰ هزار بشکه نفت در روز صادرات دارد. بدون شک صادرات نفت ما مورد هدف قرار خواهد گرفت و در داخل هم روی صادرات فولاد محدودیت‌های اعمال می‌شود. اگر امروز راهکاری برای تسهیل صادرات فولاد پیدا نکنیم، از ماه‌های آبان و آذر به بعد شرایط ارزی سختی خواهیم داشت.

قانون سختگیرانه برای صادرات چه معنایی دارد؟

«سیدرسول خلیفه‌سلطانی» دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز درباره اقدامات این انجمن عنوان کرد: در انجمن به‌ دنبال راهکار‌های کلان برای صنعت فولاد هستیم. در سه موضوع اصلی اگر مساله حل شود، بیشتر مسائل و مشکلات صنعت فولاد نیز حل خواهد شد. اول دستورالعمل‌های متناقض دولتی درباره صادرات است. مصرف داخلی فولاد بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تن است و باید ۳۰ میلیون تن صادرات داشته باشیم. در چنین شرایطی قانون سختگیرانه برای صادرات چه معنایی دارد. دومین مطالبه ما از دولت، آزادسازی نرخ ارز است که یک مطالبه جدی است. برای مسیر صادرات باید دست و پای صنعت باز شود.

خلیفه‌سلطانی افزود: چالش سوم، موضوع انرژی است. در تمامی این چالش‌ها این دولت است که در حال حل کردن مسائل خود است. در بحث تنظیم بازار، در بحث مسکن ملی، در بورس کالا به‌ صورت دستوری اقدام به قیمت‌گذاری می‌کند. چگونه با کنترل قیمت فولاد، مسکن ملی ارزان می‌شود. در بحث انرژی نیز وزارت نیرو دست خود را به جیب فولادسازان کرده است. قیمت انرژی برای فولادسازان بیشتر است، در قطعی برق نیز صنعت فولاد در اولویت نخست قرار دارد.

وی ادامه داد: در زمینه صادرات، فولاد را نباید با پتروشیمی مقایسه کرد؛ پتروشیمی دو برابر ما ارزآوری دارد؛ باید آن را با صنایع دیگر مانند فرش که تمام زنجیره آن در داخل کشور است و زنجیره باارزشی است، مقایسه کرد. صادرات فرش سال گذشته ۴۰ میلیون دلار شده بود که می‌تواند به ۱۰۰ میلیون دلار نیز برسد. تامین ارز داخلی صنعت فولاد ۸ میلیارد دلار، یعنی ۸۰ برابر صادرات صنعت فرش است. صنعت فولاد به‌عنوان یک صنعت محوری است که باید از پای‌بست‌هایی که برای آنها ایجاد کرده‌اند، یعنی نرخ ارز، قیمت‌گذاری دستوری و محدویت‌های انرژی، رهایی یابد. در بحث انرژی نیز این صنعت می‌تواند برای حل موضوع پیشتاز باشد، اما باید عادلانه کار کرد. اگر بخواهند مسائل مقطعی را به‌ صورت دفعه‌ای حل کنند، این که برنامه‌ریزی محسوب نمی‌شود.

با نصف کردن قیمت آهن، ملک ارزان نمی‌شود

«احسان دشتیانه» عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج‌ فارس نیز در نشست خبری انجمن فولاد خطاب به «مسعود پزشکیان» رئیس دولت چهاردهم عنوان کرد: آقای دکتر پزشکیان عنوان کردید یک خانه در تهران و یک خانه در تبریز دارم. همه می‌دانند شما انسان پاک‌دست هستید. اگر شما در دهه ۱۳۸۰ که وزیر بودید یکی از ملک‌های خود را می‌فروختید و برای بچه‌هایتان بستنی می‌خرید، آیا آنها در بزرگ‌سالی شما را متهم نمی‌کردند. ما نیز با منابع کشور همین کار را می‌کنیم. کجای دنیا یک ماهه نیروگاه می‌سازند. اگر با مدیریت مصرف را کنترل نکنیم، مشکل انرژی را نمی‌توانیم حل کنیم. در کشور‌های توسعه‌یافته درآمد آنها ۱۰ برابر ماست، به‌خاطر صرفه‌جویی برق را بهینه مصرف می‌کنند.

دشتیانه در ادامه افزود: وقتی سیاست ما توسعه صادرات نیست، رسیدن به ۵۵ میلیون تن فولاد ضرورتی ندارد.

وی همچنین با اشاره به میزان مصرف آهن و فولاد در ساختمان بیان کرد: یک متر آپارتمان ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم آهن مصرف می‌کند و ۷ درصد قیمت تمام‌شده ملک را فولاد به خود اختصاص می‌دهد. با نصف کردن قیمت آهن ملک ارزان نمی‌شود. اگر هم نصف شود ۳ درصد روی قیمت مسکن اثرگذار است.

این عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران بیان کرد: اگر برای ناترازی انرژی فکری نکنیم، این مساله، تبدیل به بحران می‌شود. اتحادیه اروپا با ۷۰۰ میلیون نفر جمعیت ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند ما با ۸۰ میلیون جمعیت در زمستان ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کنیم که ۲۰۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به صنعت می‌شود. مصرف خانگی ما دو برابر مصرف اتحادیه اروپاست. در سال ۱۴۱۰ دیگر قادر نیستیم به نیروگاه‌های خود گاز بدهیم. آقای پزشکیان می‌توان برای این امور برنامه‌ریزی کرد.

دشتیانه ادامه داد: به رئیس‌جمهور‌های قبلی و وزرای صنعت گفتند که صنعت فولاد از رانت بهره می‌گیرد، این تنها صنعتی است که به وظیفه خود در افق چشم‌انداز عمل کرده است. این صنعت اگر با تمام ظرفیت تولید کند، هفتمین تولیدکننده دنیاست. اگر سایر صنایع نیز مانند فولاد رشد می‌کردند، هم‌ اکنون ما دهمین اقتصاد دنیا بودیم. باید این صنعت را محترم شمرد و از آن الگو برداشت.

وی افزود: آقای پزشکیان اگر بر اساس برنامه هفتم فکری به حال صنعت نکنیم، همین صنایع ساخته‌شده نیز از بین می‌رود. در برنامه هفتم تاکید شده دولت باید تصدی خود را از بنگاه‌داری بردارد. وزارت صمت، بیشترین بنگاه‌ها را دارد. در بنگاه‌ها خصولتی، مدیر به فکر حفظ سمت خود است نه حفظ بنگاه، اما در بخش خصوصی این‌گونه نیست. مسوولیت‌های اجتماعی در راستای پایداری تولید است و مدیر خصولتی چنین دیدگاهی ندارد. دولت با کمتر از ۵ درصد سهام ایران‌خودرو، با ۱۷ درصد سهام فولاد مبارکه و ۱۲ درصد شرکت ملی صنایع مس ایران مدیرعامل این شرکت‌ها را انتخاب می‌کند.

مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج‌ فارس با تاکید بر این موضوع که امیدواریم صداقتی که در کلام آقای پزشکیان دیدیم، واقعی باشد، گفت: آقای پزشکیان تقاضا داریم که انجمن‌های صنفی را دعوت کنید که با شما گفتگو داشته باشند.

دشتیانه همچنین در پاسخ به خبرنگار «می‌متالز» که چرا با مازاد آهن اسفنجی مواج هستیم و تقاضا کم است، گفت: در دو ماه اخیر آهن اسفنجی بدون تقاضا مانده و این ماده احتمال اشتعال دارد. حمل بین‌المللی آن نیز شرایط خاص دارد که هزینه صادرات آن را افزایش می‌دهد و با توجه به عوارض صادراتی امکان صادرات برای آن وجود ندارد. بدون تقاضا ماندن آهن اسفنجی و صادر نشدن آن، ممکن است ضربه سنگینی به آن بزند، از این‌رو دولت باید عوارض صادرات آن را بردارد.

الزام عرضه کامل محصول فولادسازان در بورس کالا برداشته شود

«جهاندار شکری» عضو هیات‌ مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و مدیرعامل شرکت ذوب‌ آهن بیستون نیز در نشست خبری انجمن فولاد درباره علت واردات ورق به کشور عنوان کرد: زمانی که واردات انجام می‌گیرد با وجود مابه‌التفاوت قیمت ارز، کالا را می‌توان ارزان‌تر به کشور وارد کرد. در چنین شرایطی تنظیم بازار به نفع واردکننده می‌شود و ظرفیت تولیدکننده کاهش پیدا می‌کند و بهای تولیدشده آن بالا می‌رود.

شکری در ادامه عنوان کرد: کسی که در هر بنگاه اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کند، اگر سودی دارد بهتر است به دست سرمایه‌گذار خود او برسد تا به دست دلالان. البته ما حامی تاجران هستیم. اما در این میان دو فرق وجود دارد، تولیدکننده در داخل سرمایه‌گذاری می‌کند و سود او صرف سرمایه‌گذاری می‌شود، اما دلالانی که از تفاوت نرخ ارز بهره می‌برند، سبب می‌شوند سرمایه‌گذاری در ایران کاهش پیدا کند. بنگاه اقتصادی باید سود ببرد. هر صنعتی باید نسبت به سرمایه‌گذاری خود سود ببرد. سهام فولادسازان بزرگ سهامی عام و جزو بزرگان در بازار سرمایه هستند و سود آنها به مردم برمی‌گردد؛ بنابراین نباید مدعی شویم که فولادسازان سود می‌برند و باید جلوی سود آنها را گرفت.

وی افزود: در کشور ما صادرات غیرنفتی در چند بخش حرکت کرد، یکی پتروشیمی و دیگری فولاد است. اگر هر کسی جلوی صادرات را می‌گیرد، به فکر کشور نیست. با سیاست‌های اشتباه و تفاوت نرخ ارز، لطمه بزرگی به کشور وارد می‌شود.

شکری ادامه داد: در زمینه انرژی نیز اگر در زمینه فولاد سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، به دلیل وجود انرژی بوده است. اگر فولادسازی در نیروگاه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند باید به آنها برق داده شود. ما مازاد داریم، چرا دولت فولادساز را مجبور به عرضه می‌کند. ما سال‌های گذشته هر اندازه در بورس کالا عرضه کردیم، میانگین ۴۰ درصد فروش رفته که مابقی آن مازاد بوده است. امیدواریم این الزام عرضه کامل در بورس کالا برداشته شود.

وی یادآور شد: چهار سال پیش نمی‌دانیم چه کسی عنوان کرد که حال فولادسازان خوب است، اما هم‌ اکنون کل زنجیره فولاد وارد چالش شده است و وضعیت صنعت فولاد خوب نیست. اگر به فکر واحد‌های فولادسازی نباشیم، یکی‌یکی تعطیل می‌شوند و چندصدهزار خانوار در کشور بیکار خواهند شد.

گزارش از علیرضا جعفری نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)